Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς, φιλόλογος και ποιητής
Ο Νίκος Βλαχάκης συνηθίζει να συνδέει τα ποιητικά του έργα με πόλεις του εξωτερικού στων οποίων τις ελληνικές Πρεσβείες έχει υπηρετήσει κατά καιρούς ως Σύμβουλος Δημόσιας Διπλωματίας του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Την ίδια γραμμή ακολουθεί και στην πέμπτη ποιητική συλλογή του, την οποία τιτλοφορεί με τον τίτλο Autobahn και με τον υπότιτλο Χρονικά των Ηλίανθων (εκδ. Βακχικόν, 2023) και την τοποθετεί στη Γερμανία. Ουσιαστικά ο ποιητής συνδιαλέγεται με την ιστορία της Γερμανίας ενώνοντας το παρελθόν με το παρόν αλλά και με την ελληνική ιστορία και πραγματικότητα. Ξεκινά τη συλλογή του με το ποίημα “Μικρή Τευτονική Ραψωδία”, με το οποίο αφενός συνομιλεί με την επική παράδοση και αφετέρου με το ποίημα “Europe, Europe” του Allen Ginsberg. Η προσωποποιημένη Γερμανία παρουσιάζεται ως μια χώρα σε παρακμή, σε αποσύνθεση που δεν μπορεί να ελέγξει τις υποδομές της και σταδιακά, όλο και περισσότερο, δονείται η κυριαρχία της. Η ιστορική συνείδηση είναι παραπλανημένη και στη δημόσια σφαίρα κυριαρχούν πλάνητες ξυλοπόδαροι και σαλτιμπάγκοι. Η οικονομία κλονίζεται και το στοιχειωμένο παρελθόν εντείνεται από το ενοχικό σύμπλεγμα που γεννάται με την αθρόα έλευση προσφύγων στη χώρα. Οι ποιητές παραμένουν σωστοί οδοδείκτες στα επικίνδυνα σταυροδρόμια κρίσιμων αποφάσεων και επιλογών, ωστόσο, τη δυναμική τους κραδαίνουν οι θρησκευτικές αναταραχές, κυρίως μεταξύ της καθολικής εκκλησίας και των Λουθηρανών μεταρρυθμιστών – Προτεσταντών. Από την άλλη πλευρά, η εργατική τάξη αδιάκοπα μοχθεί, εντούτοις διακατέχεται από αδράνεια και παθητικότητα σε ό,τι αφορά στη λήψη των αποφάσεων για το μέλλον της χώρας. Η περίκλειστη συνείδηση μεταπολεμικά έρχεται σε αντίθεση με τα τεχνολογικά και επιστημονικά άλματα της σύγχρονης μεταβιομηχανικής Γερμανίας.
Ο ποιητής ακτινογραφεί την αστική Γερμανία, με γνώμονα, κυρίως, το Βερολίνο και με διάσπαρτες αναφορές σε άλλες πόλεις. Τεχνουργεί στίχους ερμητικούς, συμβολικούς και, ενίοτε, αφηγηματικούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο βρίσκουν στην ποίησή του την κατάλληλη θέση οι Ηλίανθοι, των οποίων η κεφαλή ακολουθεί τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ημέρας και στρέφεται πάλι προς την ανατολή το πρωί. Το φυτό αυτό λειτουργεί ως σύμβολο αισιοδοξίας, ελπίδας, αθωότητας και καλυτέρευσης των συνθηκών της ζωής του ανθρώπου σε αρμονική σύμπλευση με το περιβάλλον. Παράλληλα, ο Βλαχάκης διακριτικά εντοπίζει τη δική του θέση σε αυτόν τον καμβά. Στους σιδηροδρομικούς σταθμούς/ με περιμένουν αραδιασμένες οι λέξεις/ μες στη βροχή, δίπλα στις αποβάθρες,/ καθώς προσδοκούν να γίνουν ποιήματα! (σ. 20) Ο ποιητής με φόντο την Γερμανία, προπολεμικά και μεταπολεμικά, επιλέγει να σταθεί στην κουΐντα της Ιστορίας και να καταπιαστεί με ζητήματα πανανθρώπινα. Η παθολογία του πολέμου εμποτίζει τους στίχους του και η απογοητευτική στάση της ανθρωπότητας απέναντι στον πόλεμο πασιφανώς δηλώνει το πόσο κατώτερος των περιστάσεων αποδείχθηκε ο Άνθρωπος. Κι όταν έφτασε ο πόλεμος/ εμείς πλέον/ είχαμε ξεχάσει/ το στήθος της μικρής γειτόνισσας/ που πια δεν έβγαινε έξω από τον φράχτη,/ γιατί όλα μύριζαν θάνατο/ κι αυτός ο ίδιος ο θάνατος/ είχε πια ατρύγητα στήθη. (σ. 29) Λόγος μελαγχολικά αλλά και κυνικά – σαρκαστικά φορτισμένος αποδίδοντας τις πρέπουσες ευθύνες. Η αλυσιτελής διάρκεια του πολέμου αποτυπώνεται σε όλο της το εύρος επηρεάζοντας συνολικά τη ζωή των ανθρώπων, ακόμα και το διάβα των εποχών. Τα καλοκαίρια του πολέμου/ μυρίζουν θειάφι./ Τα φθινόπωρα/ μυρίζουν κάρβουνο./ Οι χειμώνες καμένη σάρκα/ κι η Άνοιξη χυμένο ορυκτέλαιο/ στον χωμάτινο δρόμο. (σ. 30) Τα απότοκα του πολέμου δεν είναι άλλα από την υπηρεσιακή αδιάφορη αλληλογραφία, τα αγγελτήρια νεκρών στους τοίχους των εκκλησιών, οι πένθιμες καμπάνες, η ερήμωση της πόλης, η απροσωπία μεταξύ των, απολύτως, τυπικών και, ουσιαστικά, ανύπαρκτων πλέον ανθρωπίνων δεσμών.
Στο εμβληματικό ποίημα της συλλογής “Ελεγεία της Unterder Linden”, αφιερωμένο στη λεωφόρο του Βερολίνου που εκτείνεται από τον ποταμό Spree μέχρι την Πύλη του Βρανδεμβούργου, ο έρωτας μοιάζει παράταιρος, συνιστά προδοσία στην Άνοιξη μεσούντος του φθινοπώρου και αυτή η αλήθεια του έρωτα αναμετριέται και προδίδει την αλήθεια μιας ολόκληρης εποχής, ενόσω ο ποιητής συλλέγει τις λέξεις από τα πεζοδρόμια/ της λεωφόρου/ σαν χρησμούς παρατημένους/ στα υπόστεγα του Βερολίνου […] (σ. 35-36). Το ποίημα ολοκληρώνεται με την πικρή διαπίστωση: Κάτω από τα φυλλώματα/ της λεωφόρου, κανείς δεν έβλεπε την προδοσία/ να εξελίσσεται,/ στα κανάλια κυλούσε ακόμα/ το αίμα αμνών/ καθώς στα τραπέζια/ έμεναν κενές συμφωνίες 15 σημείων/ και μια Πολιτική Διακήρυξη/ του Μάη/ που δεν εκπληρώθηκε ποτέ/ εις τους αιώνας. (σ. 36-37) Από το τέλμα του πολέμου ο αναγνώστης μεταβαίνει στο τέλμα της Νέας Αντικειμενικότητας, όπως παρουσιάζεται στο ομώνυμο ποίημα, των μεταπολεμικών δεκαετιών. Ο ποιητής διατρέχοντας τον ρου της Ιστορίας, με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν, επαναφέρει τον αναγνώστη στην κανονικότητα του παρόντος και με διάθεση μελαγχολική αλλά ψύχραιμη εξηγεί τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη Νέα Ηθική σε μια αλλαγή εποχής που φαντάζει αναγκαία και, συνάμα, επικίνδυνη για το μέλλον του σύγχρονου κόσμου. Τέλος, στο καταληκτικό ποίημα της συλλογής με τον τίτλο “Ο ήλιος του Ομήρου στα κεφάλια μας”, ο ποιητής αποκαθιστά την τάξη στην ποιητική του σύνθεση συνδέοντας τη Γερμανία με την Ελλάδα, η οποία παρουσιάζεται ως σταυροδρόμι πολιτισμών. Έτσι, ο ποιητής επανέρχεται στις ρίζες του μετερχόμενος λόγο έντονα εικονοποιητικό εμποτισμένο με διακειμενικές αναφορές με σύγχρονες επικαιρικές προεκτάσεις για κοινωνικά ζητήματα φλέγοντα και, ιδιαιτέρως, σημαντικά τόσο για τη χώρα μας όσο και για όλο τον κόσμο. Ολοκληρώνοντας, επομένως, την ανάγνωση τούτης της ποιητικής συλλογής θα λέγαμε ότι αυτό που κάνει ο Νίκος Βλαχάκης είναι να ιχνογραφήσει το δισυπόστατο της ανθρώπινης φύσης με κύριο εργαλείο του την Ιστορία, την παλαιότερη και την πιο πρόσφατη, τόσο της Γερμανίας όσο και της Ελλάδας. Από τη μία η μεταβιομηχανική εποχή, η ραγδαία ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού, των επιστημών και των τεχνών με το λαμπρό παράδειγμα του ελληνικού παρελθόντος και της οικονομικής ισχύος της Γερμανίας και από την άλλη η επανάληψη εσφαλμένων εκτιμήσεων και ενεργειών, που ντροπιάζει το ανθρώπινο είδος οικουμενικά και συντελεί στην αποδόμηση κάθε έκφανσης αξιοπρέπειας και ανθρωπιάς, μια αποδόμηση που μαστίζει, δυστυχώς, τις σύγχρονες κοινωνίες.
The post "Autobahn – Χρονικά των Ηλίανθων". Του Νίκου Βλαχάκη appeared first on Vakxikon.gr.
