Ηλιοτυπία
Μαρίνα Μιχαήλ Χρηστάκη
εκδόσεις Μανδραγόρας
η πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Fractal
στη στήλη ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500 ΛΕΞΕΙΣ: Στα ίχνη των λέξεων • Fractal (fractalart.gr)
Στα ίχνη των λέξεων
Σε μια πραγματικότητα ατελή.
Με ελλειμματικές αισθήσεις.
Αγέρωχη.
Αγωνίζεσαι.
Εκεί. Στα σκοτεινά.
Μαζεύεις τις ακριβείς λέξεις.
Για τα πράγματα.
Με ξεχωριστό ενδιαφέρον προσεγγίζεται μια ποιητική κατάθεση που έχει την ικανότητα να αφαιρεί ό,τι περιττό και να εστιάζει στην ουσία του λόγου, στον πυρήνα τη ποιητικής ιδέας. Έτσι κι εδώ η Μαρίνα Μιχαήλ Χρηστάκη, στη δεύτερη συλλογή της (η πρώτη ήταν η Αρμενόπετρα, Μανδραγόρας, 2021), δείχνει πως δεν ήταν καθόλου τυχαία η αρχική της παρουσία στο ποιητικό τοπίο.
Είκοσι οκτώ μικρά άτιτλα ποιήματα (με εισαγωγικά και επιλογικά ακόμη τρία) η ποιήτρια στη δεύτερη συλλογή της βρίσκεται στα ίχνη των λέξεων από το ξεκίνημά τους ώσπου να γίνουν ποίηση. Οι λέξεις δεν έρχονται ποτέ μόνες τους.// Κρατούν το σώμα/ των πραγμάτων που εξουσιάζουν ή/ έναν απρόσμενο συγκερασμό τους. Δείτε πώς με τους παραπάνω στίχους συνδέει άριστα τα σημαίνοντα με τα σημαινόμενα, επιτρέποντας ταυτόχρονα την πιθανή αυτονόμηση του ποιητικού λόγου από τις αφορμές του. Μα, μήπως αυτή δεν είναι η ουσία της ποίησης;
Κοινή θεματική κατά βάση με την πρώτη της συλλογή, με τα ποιήματα εδώ να συνιστούν ένα συνεχές, μια διαδρομή από την αρχική ιδέα ως τη δημιουργία. Η οποία, ωστόσο, πάλι (όπως δηλώνεται με τον τίτλο Ηλιοτυπία, αλλά και με το εύγλωττο έργο του εξωφύλλου από τη Βασιλική Πανταζή) αποτελεί ένα προσχέδιο του τελικού αποτελέσματος – αν υποθέσουμε πως η ποίηση ποτέ ολοκληρώνεται. Έχει ενδιαφέρον η θεματική επιλογή της ποιήτριας, έτσι όπως συνδυάζει την ποίηση με τη ζωή (ανολοκλήρωτη ες αεί και αυτή), σε μια κοινή πορεία γεμάτη από πολλαπλές εκδοχές και μόνο την ποθητή αναζήτηση μιας τελικής μορφής.
Σε δεύτερο ενικό πρόσωπο απευθύνει τον λόγο, είτε αυτό αφορά τον εν δυνάμει κάθε φορά ποιητή είτε ταυτίζεται τεχνηέντως με το πρόσωπο της ποιήτριας. Και παίρνεις απαλά τα υλικά του κόσμου./ Τα ανακατεύεις. Με μια/ ζυγισμένη δόση αναλήθειας// Πιστή. Στη φαντασία./ Θέλει λιγάκι προσοχή./ Να μην πνιγούν/ οι θάλασσές σου μέσα/ στις λέξεις. Τα υλικά του κόσμου (Μαζεύεις τις ακριβείς λέξεις./ Για τα πράγματα) και η ποιητική τους ανάπλαση, με όση αλήθεια και πραγματικότητα αντέχει η ποίηση αλλά και με όση ανατροπή του πραγματικού χρειάζεται· η μαγική μείξη, να βγει ο κόσμος με άλλη όψη, που να πείθει όμως. Δεν είναι, φυσικά, πρωτόγνωρη στην ποίηση μια εναλλαγή ανάμεσα στις δύο όψεις του κόσμου, ωστόσο στην περίπτωση της Χρηστάκη παρουσιάζονται σε μια ιδανική ισορροπία.
Μέσα σε ένα σύγχρονο ποιητικό τοπίο που ενθαρρύνει τον εγωκεντρισμό (ιδιαίτερα στους νέους ποιητές) αγνοώντας την αξία ενός μοιράσματος, η ποιήτρια μοιάζει να νιώθει πως όση δύναμη πρέπει να έχει ο λόγος για να είναι αυθεντικός, άλλη τόση χρειάζεται για να φτάσει στον αποδέκτη. Η γραφή μπορεί να είναι μια μοναχική υπόθεση, όμως έχει την ανάγκη της ελάχιστης έστω σύμπλευσης με τους άλλους. Να πείσεις πως/ αυτός ο αληθινός κόσμος./ Κι ας μην είναι ο πραγματικός. Προτείνει τρόπους για να συνταιριάσεις τα συναισθήματα με τα πράγματα κι όλο αυτό να μπει στο ποίημα. Ξεκινάς./ Κάποτε./ Αφηρημένος./ Για να γίνεις με τον καιρό./ Συγκεκριμένος./ Ποιητικός./ Όπως οι λέξεις, όταν/ ξεκινούν. Όλη η διαδικασία της ποιητικής δημιουργίας, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την επικοινωνία με τον αποδέκτη, μέσα σε λίγες λέξεις. Και, όταν συναντά την αναπόφευκτη δυσκολία της αγαστής συνύπαρξης των πραγμάτων με τη λεκτική τους αποτύπωση ή, ακόμη περισσότερο, των συναισθημάτων με μια πραγματικότητα που δεν τα κατανοεί ή τα καταργεί, τότε έχει τις δύο λύσεις – η μία συμβατικά αποδεκτή, η άλλη ιδανική και (γιατί όχι;) ποιητικά έστω πραγματοποιήσιμη: Τα προσαρμόζεις/ στην καθημερινή,/ υποχρεωτική/ πραγματικότητα./ Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι./ Εντείνεις τον κόσμο./ Να τα χωρέσει. Αυτό το τελευταίο δίστιχο περικλείει όλη την οπτική μέσα από την οποία η Χρηστάκη θεάται όχι μόνον την ποίηση αλλά και τη ζωή. Και είναι σπουδαία οπτική.
