ΠΡΟΣΟΧΗ: ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΑΓΡΙΑ SPOILERS ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΤΟ ΦΙΛΜ.
Και θα μου πείτε τώρα, «αφού το κείμενο μιλά για την καινούργια ταινία του Γούντι Άλεν, γιατί έχεις βάλει συνοδευτική εικόνα από… χιτσκοκικό έργο του 1955;». Μα, γιατί τα «Γυρίσματα της Τύχης»… εκεί οδηγούν! Στο «Ποιος Σκότωσε τον Χάρι»! Για ν’ αποκαλύψουν ξεκάθαρα, μόλις στο φινάλε, το μεγάλο τους «μυστικό»: ότι όλη αυτή την ώρα παρακολουθούσαμε ένα homage στον Άλφρεντ Χίτσκοκ!
Στην κριτική του φιλμ του Άλεν, το είχα αποκαλέσει «μέγα #spoiler… σινεφιλίας» και (φυσικά) δεν ήταν δυνατόν να εξηγήσω εκτενέστερα τι εννοούσα, διότι τα πάντα «κουμπώνουν» ακριβώς πάνω στο τέλος των «Γυρισμάτων της Τύχης». Ήδη, βέβαια, στο υπόλοιπο έργο υπήρχαν μικρά hints, με τα οποία ο Άλεν έκανε παιχνίδι αρκετά ψυχαγωγικά. Το πρώτο απαιτούσε ιδιαίτερη προσοχή και… γερό μάτι. Σ’ ένα ράφι στο σαλόνι του πανάκριβου διαμερίσματος της Φανί και του Ζαν, φιγουράρει προκλητικά η μπροστινή όψη ενός box–set ταινιών του Χίτσκοκ, με έμφαση στο χαρακτηριστικό προφίλ του Βρετανού maître του σασπένς. Αυτό από μόνο του, και τόσο νωρίς για την εξέλιξη της ιστορίας, φυσικά και δεν μαρτυρούσε κάτι. Πάμε, όμως, να θυμηθούμε κάποια κλασικά μοτίβα της χιτσκοκικής αφήγησης.
Ο ήρωας που «περισσεύει» και πρέπει να τον ξεφορτωθούμε από τη ζωή μας. Πολλοί χαρακτήρες είχαν παρόμοιες βλέψεις στη φιλμογραφία του Χίτσκοκ και με κάθε ύπουλο τρόπο σκαρφίζονταν δολοφονικά σενάρια, τα οποία έδιναν την υπόσχεση του ανεξιχνίαστου εγκλήματος. Δεν χρειάζεται να τ’ απαριθμήσω, είναι τόσο πολλά. Ας κρατήσουμε σαν βασικό παράδειγμα το «Τηλεφωνήσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως» (1954), με προφανή αιτία το ερωτικό τρίγωνο που γνωστοποιείται στον σύζυγο, για ν’ ακολουθήσει η «παραγγελιά» εκείνου, να δολοφονηθεί η μοιχαλίδα σύζυγος. Στα «Γυρίσματα της Τύχης», ο Αλέν, ο εραστής της συζύγου, γίνεται ο στόχος και το θύμα μιας αρκετά μακάβριας δολοφονίας (το πτώμα μεταφέρεται σ’ έναν ευμεγέθη ταξιδιωτικό σάκο, δίνοντας την εντύπωση πως έχει τεμαχιστεί, στη λογική της αντίστοιχης πράξης από τον «Σιωπηλό Μάρτυρα» του 1954!).
Οι καχύποπτοι ήρωες που μετατρέπονται σε ντετέκτιβ για να λύσουν ένα μάλλον δολοφονικό μυστήριο. Το πλέον αγαπημένο χιτσκοκικό μοτίβο. Από (τουλάχιστον) το «Η Κυρία Εξαφανίζεται» (1938) μέχρι την «Οικογενειακή Συνωμοσία» (1976), με ή χωρίς δόσεις χιούμορ, πρωταγωνιστές ή βασικά πρόσωπα στο σενάριο μιας ταινίας του Χίτσκοκ αναλάμβαναν τον αντίστοιχο ρόλο, ακόμη και πολύ πιο επιτυχημένα από επαγγελματίες ντετέκτιβ, είτε ιδιωτικούς, είτε αστυνομικούς. Κορωνίδα της φιλμογραφίας του maître, ο «Σιωπηλός Μάρτυρας», αν και αξίζει αναφοράς και το καθαρά ψυχαγωγικό «Ο Δολοφόνος Έρχεται Κάθε Βράδυ» (1950). Ο Άλεν έχει ξαναπαίξει μ’ αυτό το μοτίβο και μάλιστα με σαφώς καλύτερα αποτελέσματα στο «Μυστηριώδεις Φόνοι στο Μανχάταν» (1993). Στα «Γυρίσματα της Τύχης», η πεθερά (μητέρα της Φανί) αναλαμβάνει χρέη «ντετέκτιβ» με το που αρχίζει να στήνει στο μυαλό της ένα σενάριο δολοπλοκίας, που ενδεχομένως ενοχοποιεί τον Ζαν για… περισσότερα από δύο εγκλήματα! Εννοείται πως, κατά το κλασικό χιτσκοκικό μοντέλο που θέλει τον θεατή καλύτερα ενημερωμένο απ’ όλους γύρω από τα δρώμενα του φιλμ, εμείς ήδη γνωρίζουμε πόσο ένοχος είναι ο Ζαν.
Η κατακλείδα των «Γυρισμάτων της Τύχης» αποτελεί την αποθέωση του χιτσκοκικού homage. Το κυνηγετικό ατύχημα που κοστίζει τη ζωή του Ζαν είναι άμεσα συνδεδεμένο με το «Ποιος Σκότωσε τον Χάρι». Σε βαθμό εξωφρενικού copy / paste! Από το πώς έχουν τοποθετηθεί οι κυνηγοί γύρω από το πτώμα, μέχρι την παλέτα χρωμάτων της φθινοπωρινής φύσης (με «πατημένη» ένταση στα φίλτρα του post production, ώστε να πλησιάσουν τις αποχρώσεις του Technicolor των ‘50s!). Ήταν η μοναδική στιγμή έκλαμψης του έργου, η οποία μου προκάλεσε ένα ευχάριστο μειδίαμα. Όχι γιατί θεωρώ τον Άλεν «κλέφτη». Αντιθέτως! Σε τούτο το φιλμ μας «μαρτυρά» (διακριτικά) πόσο αγαπά τον Χίτσκοκ. Και τον τιμά. Έστω κι αν το έργο που υπογράφει ο ίδιος είναι μετριότατο. Είναι (και) θέμα μεγεθών…
Και κάπως έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η αναφορά στο «Match Point» (2005) από την κριτική δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια απλουστευμένη ευκολία. Διότι τη σήμερον ημέρα όλα έχουν γίνει τόσο εύκολα…
Η ταινία «Γυρίσματα της Τύχης» συνεχίζει την προβολή της στους ελληνικούς κινηματογράφους σε διανομή της εταιρείας ΣΠΕΝΤΖΟΣ.
