Συμπληρώθηκαν χτες 50 χρόνια από μια πολύ σημαντική αντιδικτατορική μαζική κινητοποίηση, την κατάληψη της Νομικής σχολής του πανεπιστημίου της Αθήνας, που ουσιαστικά ήταν η πρώτη μαζική αντιδικτατορική φοιτητική κινητοποίηση και αποτέλεσε το προανάκρουσμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου εννιά μήνες αργότερα.
Έστω και με μια μέρα καθυστέρηση, αξίζει να τιμήσουμε στο ιστολόγιο αυτή τη σημαντικήν επέτειο. Ομολογώ βέβαια ότι εγώ τότε δεν ήμουν ούτε 14 χρονώ και τα γεγονότα τα παρακολούθησα από μακριά και από τις εφημερίδες, αλλά ίσως κάποιοι σχολιαστές λίγο μεγαλύτεροι σε ηλικία να έχουν να εισφέρουν με αναμνήσεις τους.
Η κατάληψη αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας πολύμηνης αναταραχής στα πανεπιστήμια που είχε ως σημείο τριβής τον φοιτητικό συνδικαλισμό. Η χούντα είχε τοποθετήσει διορισμένα συμβούλια στους φοιτητικούς συλλόγους, αλλά από το 1972 άρχισαν να εμφανίζονται Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα που αμφισβητούσαν τους διορισμένους. Ταυτόχρονα, τον Μάρτιο του 1972 έγινε προσφυγή στο Πρωτοδικείο από 42 φοιτητές της Νομικής, που ζητούσαν να αντικατασταθεί η διορισμένη από τη χούντα διοίκησή του Συλλόγου φοιτητών Νομικής «Η Θέμις» και να προκηρυχθούν άμεσα εκλογές για ανάδειξη νέου ΔΣ. Παρόμοια υπομνήματα υπογράφηκαν και σε άλλες σχολές. Στις κινητοποιήσεις αυτές πρωτοστατούσαν οι φοιτητές της Αριστεράς (Αντι-ΕΦΕΕ, Ρήγας Φεραίος, ΑΑΣΠΕ κτλ.)
Τον Νοέμβριο του 1972 το καθεστώς οργάνωσε εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους, τις οποίες κέρδισαν οι φιλοχουντικοί, ύστερα όμως από γενικευμένη νοθεία. Η νοθεία αυτή είχε ως αποτέλεσμα να επικρατεί αναβρασμός στα πανεπιστήμια -και στις αρχές Φεβρουαρίου του 1973 οι φοιτητές του Πολυτεχνείου κατέβηκαν σε αποχή.
Ως απάντηση, η κυβέρνηση εξέδωσε το ΝΔ 1347, το οποίο έδινε στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας τη δυνατότητα να ανακαλεί τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών που απείχαν από τα μαθήματά τους και αμέσως κόπηκε η αναβολή δεκάδων φοιτητών. (Υπουργός Παιδείας ήταν τότε ο πραξικοπηματίας στρατιωτικός Νικ. Γκαντώνας, που απαθανατίστηκε στο τραγούδι «Ποιος τα πήρε για φαντάρους τα παιδιά; (δις) – Ο Γκαντώνας ο αλήτης, πρώην ταγματασφαλίτης, εκοφίτης, χίτης και τσογλαναράς»).
Στις 21 Φεβρουαρίου, 4000 φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της οδού Σόλωνος, βγήκαν στην ταράτσα με τραγούδια και συνθήματα για την ελευθερία και με τον όρκο: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων».
Ο πρύτανης Κων. Τούντας δεν κάλεσε αμέσως την αστυνομία, κάτι που έδωσε τη δυνατότητα να εδραιωθεί η κινητοποίηση. Καθηγητές πανεπιστημίου και ακαδημαϊκοί συμπαραστάθηκαν στους φοιτητές ζητώντας την ανάκληση του νομοθετικού διατάγματος. (Για μια άγνωστη πτυχή, τη συμπαράσταση του Αλβανίας Αναστασίου, που τότε ήταν επίσκοπος Ανδρούσης, δείτε εδώ)
Την επόμενη μέρα, η Σύγκλητος ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους φοιτητές παρέχοντας εγγυήσεις για την ασφαλή έξοδό τους και τελικά το βράδυ της 22ας Φεβρουαρίου έγινε η αποχώρηση των φοιτητών από το κτίριο, με ασπίδα χιλιάδες διαδηλωτές που είχαν συγκεντρωθεί απέξω. Υπήρξαν ωστόσο αψιμαχίες με την αστυνομία και με παρακρατικούς και έγιναν συλλήψεις.
Ένα μήνα αργότερα, στις 20 Μαρτίου, έγινε νέα κατάληψη. Αυτή τη φορά η Σύγκλητος ζήτησε την επέμβαση της αστυνομίας και έγιναν αρκετές συλλήψεις. Αλλά ο δρόμος για τον Νοέμβρη είχε ανοίξει.
Η ανακοίνωση της Επιτροπής Κατάληψης, που φαίνεται στη φωτογραφία πιο πάνω, υπογράφεται από τέσσερα ονόματα: Γιώργο Βερνίκο, Γιάννη Ματζουράνη, Νίκο Μπίστη και Στέφανο Τζουμάκα, ενώ αναφέρεται και ένα πέμπτο όνομα στο κείμενο, η Ιωάννα Καρυστιάνη. Σε άλλες πηγές έχω δει να γίνεται λόγος για την Όλγα Τρέμη και τον Μάκη Παρασκευόπουλο (μετέπειτα δήμαρχο Πύργου) αλλά δεν έχω βρει πουθενά πλήρη κατάλογο των μελών της συντονιστικής. Ίσως βοηθήσετε στα σχόλιά σας.
Κλείνω με δυο-τρία χρήσιμα λινκ.
Το χρονικό της κατάληψης, με μαρτυρίες και φωτογραφίες, από σελίδα του ΕΚΠΑ
Από το αρχείο της ΕΡΤ, εκπομπή του 1982 με συζήτηση με πρωταγωνιστές των γεγονότων
Περυσινή εκπομπή στο Κόκκινο, ο αείμνηστος Ηλίας Νικολακόπουλος συζητάει με τον Νίκο Μπίστη
