Χρύσα Κοντογεωργοπούλου: «Ἀγρῶστις»

Η Χρύσα Κοντογεωργοπούλου επανέρχεται ποιητικά με ένα νέο βιβλίο, που φέρει τον μονολεκτικό τίτλο Ἀγρῶστις, μια λέξη που δηλώνει τη θηλυκή εκδοχή του αγρότη και που παραπέμπει με άκρα ευθύτητα στο ίδιο το πρόσωπο της δημιουργού και στην ποιητική της ιδιότητα, στην ενασχόλησή της με τον λόγο σα να πρόκειται για ένα χωράφι που καλλιεργείται και αποφέρει καρπούς. Ούτως ή άλλως, βέβαια, οι συνθέσεις του βιβλίου περιλαμβάνουν συχνές αναφορές στη γεωργική διαδικασία και πράξη και, κυρίως, σε αυτή που αφορά τον θερισμό και το σιτάρι ως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αγροτικά προϊόντα, το οποίο μάλιστα επιδέχεται και προκαλεί μια σειρά από συνδηλώσεις και συμβολισμούς, που το απομακρύνουν από το κυριολεκτικό πεδίο και το μεταφέρουν στο επίπεδο της ζωής και της τέχνης, του ανθρώπου ως ύπαρξης δημιουργικής και εγκόσμιας ταυτόχρονα. Πρόκειται για μια μέθοδο και τεχνική που εκκινεί από τη φύση, ως νομοτελειακή δύναμη, και επεκτείνεται στην τέχνη ακριβώς για να μπορέσει να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο αυτή λειτουργεί ως δύναμη αναγεννητική, ως ενέργεια που εκδηλώνεται και εμποτίζει τις λέξεις κατά τρόπο ώστε αυτές να προσέρχονται σε σύνολα, εν προκειμένω τα ποιήματα, που καταυγάζουν την αλήθεια και την ομορφιά τους. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το βιβλίο αυτό τεχνουργεί και προκρίνει έναν αντικατοπτρισμό ανάμεσα στη φύση και την ποιητική τέχνη πάνω στη βάση, μεταξύ άλλων, και του ρυθμού ως προεξάρχουσας και προεξέχουσας συνιστώσας της ροής και της εξέλιξης, είτε πρόκειται για την εξελικτική πορεία των φυσικών στοιχείων, είτε για αυτήν των στίχων, όπως διαδέχονται ο ένας τον άλλον εν είδει στιγμών ή στιγμιοτύπων που διατηρούν και υπερασπίζονται τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος, αιτίου και αιτιατού μέσα σε μια συνθήκη ξεκάθαρα δημιουργική, δηλαδή ρέουσα και προσοδοφόρα.

Τα ποιήματα της Κοντογεωργοπούλου διαθέτουν τη δική τους αύρα, τη δική τους ατμόσφαιρα θα έλεγε κανείς, το δικό τους κλίμα και, κατά έναν περίεργο τρόπο, διατηρούν μια ιδιαίτερη θέση σε σχέση με την πραγματικότητα που τα εμπνέει και τα καθοδηγεί. Ενώ δηλαδή δεν μοιάζουν αποκομμένα από αυτήν, ενώ η σύνδεση και η σχέση τους είναι βαθιά, γερά και στέρεα θεμελιωμένη, φαίνεται πως εγκλείονται σε ένα δικό τους σύμπαν, σε ένα ποιητικό περιβάλλον που κινείται με βάση τους δικούς του νόμους και αρχές, με βάση μια εσωτερική πορεία που έχει στόχο να διαγράψει έναν κύκλο ο οποίος είναι ταυτόχρονα κύκλος της ζωής και κύκλος της τέχνης, μια διαδρομή που αρχίζει και τελειώνει στο ίδιο σημείο, στην απαρχή της σκέψης ως πεμπτουσίας του ανθρώπινου πνεύματος, της ανθρώπινης δυνατότητας και δυναμικής. Έτσι, ενώ φαινομενικά οι ποιητικές συνθέσεις της Κοντογεωργοπούλου φαίνονται έντονα και αισθητά φορτισμένες από μια συγκίνηση, από τη μέθεξη της ποιήτριας στον τρόπο με τον οποίο η τέχνη αποτελεί ουσιαστικά ένα άγγιγμα σε μια ουσία θεϊκή, με την έννοια αυτού που υπερβαίνει τον άνθρωπο χωρίς όμως να τον ξεπερνά, στην πραγματικότητα αποτελούν δημιουργίες με απόλυτα λογικό και νοησιαρχικό προσανατολισμό και προοπτική, καθώς σφραγίζονται ανεξίτηλα από τη σκέψη και τη συνείδηση της ποιήτριας για ό,τι την περιβάλλει και κινείται γύρω της. Γιατί, στην ουσία, αυτό που αποκομίζει κανείς ως αίσθηση από τα ποιήματα είναι η λειτουργία μιας συνεχούς και αρμονικής κίνησης των ποιημάτων, κάτι σαν ένα είδος πλανητών, γύρω από ένα κέντρο που μπορεί να ταυτίζεται ακόμα και με τον ίδιο τον δημιουργό. Διαμορφώνεται έτσι η εικόνα ενός σύμπαντος που υπάρχει στη στασιμότητα και στην κίνησή του, ως πόνημα δηλαδή τελειωμένο και αρτιωμένο, αλλά και ως σώμα εν κινήσει και εν εξελίξει, ως δύναμη και δυναμική αποκρυσταλλωμένη και, την ίδια στιγμή, απόλυτα εύπλαστη, ανατροφοδοτούμενη και ανασημασιοδοτούμενη μαζί:

Η θάλασσα σήμερα είναι μια βουτιά
Κασάτα

θαλπωρή ωραίου παγωτού που
σε κρυσταλλώνει
με μια διαφάνεια αμέτρητου βυθού
όπου συλλαβίζεις τις πέτρες του
μία προς μία
όπως κομματάκια φρούτου.

Δεν είναι που το αλλιώς είναι έτσι,
αλλά που το έτσι θέλει να πιαστεί
από την ουρά του
όπως κομήτης.
Πού αστράφτει; Πού βροντάει
και πού
θα βρέξει τελικά
πώς θα εκτονωθεί ο ουρανός
από τα βάρη των νεφών του […]
(«Η θαλπωρή του κρύου»)

{jb_quote}Πρόκειται για μια μέθοδο και τεχνική που εκκινεί από τη φύση, ως νομοτελειακή δύναμη, και επεκτείνεται στην τέχνη ακριβώς για να μπορέσει να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο αυτή λειτουργεί ως δύναμη αναγεννητική, ως ενέργεια που εκδηλώνεται και εμποτίζει τις λέξεις. {/jb_quote}

Ποίηση λοιπόν υψηλή, με την έννοια της επιθυμίας και επιδίωξης θεώρησης της θεϊκής ποιότητας όπως αυτή ενυπάρχει στον κόσμο, στη φύση και τις ποικίλες εκδοχές της, αλλά και ποίηση χαμηλόθωρη ακριβώς για να μπορέσουν αυτές οι εκδοχές να γίνουν αντιληπτές στη γήινή τους διάσταση και λειτουργία, στη ρεαλιστική τους υφή και προοπτική. Αυτή ακριβώς η διττή προέλευση και κατεύθυνση, από και προς τα άνω και κάτω, εξεικονίζει την προσπάθεια του δημιουργού, εν προκειμένω της ποιήτριας, να αναχθεί και να συλλάβει το άφθαστο, το ανείπωτο, το ονειρώδες και να το μετουσιώσει σε λέξεις, σε ρυθμό, σε αρμονία, σε λόγο ενδιάθετο και εξωτερικευμένο, σε μια ύλη λεκτική που θα προκρίνει το νόημα και την ενέργειά της. Γι’ αυτό και η ποιήτρια καταφεύγει με ιδιαίτερη επιμέλεια στη δημιουργία και την εκμετάλλευση των συμβόλων με κεντρικό αυτό του σιταριού, που παραπέμπει και ανακαλεί μια σειρά από έννοιες, από πρακτικές, από εικόνες, από στιγμές και στιγμιότυπα, κινητοποιώντας τη λειτουργία των συνειρμών και μέσω ακριβώς αυτής της συνειρμικής διαδικασίας την απόλαυση που δίνει στον αναγνώστη η πραγματοποίηση των συνδέσεων εκείνων που ενώνουν σε ένα αξεχώριστο σύνολο, σε μια ιδιότυπη συγγένεια τον δημιουργό, τον κόσμο και τον αποδέκτη. Η απόλαυση αυτή δεν προκύπτει όμως μόνο από τη μεθόδευση αυτή, προκύπτει κυρίως από το ξύπνημα των αισθήσεων που τεχνουργεί η ποιήτρια, από το ανεπαίσθητο άγγιγμα που πραγματοποιεί στην ψυχή και τη συνείδηση του αναγνώστη, ούτως ώστε αυτός να μπορέσει να αφουγκραστεί τους τριγμούς ενός κόσμου που γεννάται και αναπτύσσεται και μιας τέχνης που εναγκαλίζεται τον κόσμο για να τον παρουσιάσει καινούργιο, ολοκαίνουργο στα μάτια και την αντίληψη του αναγνώστη. Πόσο μάλλον που η παρουσίαση αυτή δεν γίνεται μόνο ή κυρίως με τους όρους της μίμησης και της αναπαραγωγής, αλλά πρωτίστως με τους όρους του σχολίου και του σχολιασμού, της φορτισμένης συναισθηματικά και συναισθητικά θέσης και οπτικής της ποιήτριας, κατά κύριο όμως λόγο με τους όρους της αισθητικής, του ωραίου δηλαδή ως ώριμου και ισορροπημένου.