Συνέντευξη με την Στέλλα Λιολιοπούλου

Ο Mάρτιος είναι ο τελευταίος μήνας υποβολής συμμετοχών για το μεγάλο φωτογραφικό διαγωνισμό Click στη Φύση. Για όλους που σκέπτονται να πάρουν μέρος, το παράδειγμα αξιόλογων φωτογράφων φύσης αποτελεί σημαντικό ερέθισμα και πρότυπο να κινητοποιηθούν και να αναζητήσουν το υλικό τους είτε από πρωτότυπες λήψεις είτε από το αρχείο τους, απεικονίζοντας δημιουργικά τις περιοχές Νatura 2000 που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η συμμετοχή είναι πολύτιμη όχι μόνον με την φιλοδοξία της διάκρισης και διεκδίκησης των επάθλων αλλά και την κατανόηση ότι αυτή καθαυτή αποτελεί ένδειξη ότι διευρύνεται ο κύκλος όλων όσων ευαισθητοποιούνται απέναντι στην αειφόρο ανάπτυξη και την ενεργή προστασία της φύσης. Η δουλειά της Στέλλας Λιολιοπούλου που παρουσιάζουμε γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα γιατί συνδυάζει την επιστημονική διάσταση με την πραγματική αγάπη για την ελληνική φύση.

• Πόσο καιρό φωτογραφίζετε τη φύση και ποιά είναι τα αγαπημένα σας αντικείμενα;
Η ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία φύσης ξεκίνησε το 2010. Μέχρι τότε είχα ως χόμπι το παραδοσιακό birdwatching (παρατήρηση πτηνών) με κυάλια και οδηγούς αναγνώρισης. Σε αυτά τα πλαίσια απέκτησα την πρώτη μου φωτογραφική μηχανή, τόσο για να κρατάω φωτογραφικό αρχείο των ειδών που παρατηρούσα, όσο και για να έχω περισσότερα στοιχεία στην περίπτωση που δεν μπορούσα να κάνω αναγνώριση στο πεδίο. Στη συνέχεια το ενδιαφέρον μου στράφηκε και στο αισθητικό κομμάτι της φωτογραφίας φύσης, παίρνοντας παράλληλα έμπνευση από μεγάλους έλληνες και μη φωτογράφους φύσης. Θα έλεγα ότι ασχολούμαι πιο σοβαρά και συστηματικά τα τελευταία δέκα χρόνια. Αγαπημένη μου θεματολογία είναι τα πτηνά και ακολουθούν τα θηλαστικά. Είναι και τα δύο απαιτητικά θέματα στον εντοπισμό και στην προσέγγιση, καθώς κατά κανόνα φοβούνται και αποφεύγουν τον άνθρωπο, και αυτό καθιστά τη φωτογράφισή τους ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση.

• Θεωρείτε ότι η ελληνική φύση παρέχει πλούτο θεμάτων και ερεθισμάτων για το φωτογράφο και ποιά είναι τα μέρη που προσφέρονται περισσότερο;
Η Ελλάδα είναι μια χώρα εξαιρετικά πλούσια σε βιοποικιλότητα, που συνολικά προσφέρεται για φωτογραφία φύσης. Σε κάθε περιβάλλον, από τις πιο ψηλές βουνοκορφές μέχρι τον αστικό ιστό, μπορεί να συναντήσει κανείς θέματα για φωτογράφιση. Ωστόσο, κάποιες περιοχές είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε άγρια χλωρίδα και πανίδα, προσελκύοντας  περισσότερα είδη και μεγαλύτερους πληθυσμούς από τις υπόλοιπες. Οι περιοχές αυτές είναι τα εθνικά πάρκα και οι προστατευόμενες περιοχές. Στις περιοχές αυτές απαγορεύονται διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες όπως το κυνήγι, με αποτέλεσμα τα άγρια ζώα να είναι πιο εξοικειωμένα με την ανθρώπινη παρουσία (τουλάχιστον όπου η απαγόρευση εφαρμόζεται στην πράξη). Έτσι, είναι οι ιδανικές περιοχές για τη φωτογράφιση φύσης, τόσο για προχωρημένους όσο και για αρχάριους, καθώς παρέχουν τεράστιο πλούτο ερεθισμάτων συγκεντρωμένο σε λίγο χώρο.

• Με ποιό τρόπο η φωτογραφία μπορεί να συνεισφέρει και να λειτουργήσει θετικά για την προστασία του οικοσυστήματος;
Η φωτογραφία καταρχάς μπορεί να λειτουργήσει ως παράθυρο στον φυσικό κόσμο και να αναδείξει με θαυμάσιο τρόπο τη γοητεία του. Μεταδίδει γνώσεις και πληροφορίες στο ευρύ κοινό, είναι μια έμμεση επαφή του ανθρώπου με τη φύση. Δίνει την ευκαιρία σε κάποιον να γνωρίσει τοπία, ζώα, φυτά που μπορεί ποτέ να μην συναντήσει από κοντά. Επιπλέον, η ανάδειξη προβλημάτων και απειλών του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της φωτογραφίας μπορεί να ευαισθητοποιήσει και να παρακινήσει προσπάθειες για την προστασία του. Έτσι, μπορεί να εκπαιδεύσει, να εμπνεύσει, να προβληματίσει και να διαμορφώσει συνειδήσεις. Συνολικά είναι ένα πολύ ισχυρό μέσο για την προστασία του περιβάλλοντος, ειδικά στις μέρες μας όπου η ανταλλαγή πληροφορίας βασίζεται κατά πολύ στη δύναμη της εικόνας και ο φωτογραφικός εξοπλισμός έχει γίνει πολύ πιο προσιτός από ότι στο παρελθόν λόγω εξέλιξης της τεχνολογίας.

• Η σωματική καταπόνηση, οι πεζοπορίες και γενικά η φυσική προσπάθεια που προϋποθέτει η φωτογραφία φύσης, αποτελούν ίσως ανασταλτικούς παράγοντες για το γυναικείο φύλο; Θα μπορούσαμε να έχουμε περισσότερες γυναίκες φωτογράφους φύσης στην χώρα μας;
Η φωτογραφία φύσης είναι μια ενασχόληση που απαιτεί καλή φυσική κατάσταση ανεξαρτήτως φύλου. Για το γυναικείο φύλο, ενδεχομένως η σωματική προσπάθεια που απαιτείται (πεζοπορία, βάρος εξοπλισμού κλπ) να είναι μεγαλύτερη. Ίσως για αυτό το μεγαλύτερο ποσοστό φωτογράφων φύσης παγκοσμίως, όπως και στη χώρα μας, είναι άντρες. Ωστόσο η φυσική κατάσταση δουλεύεται και με τη σωστή προετοιμασία, κάθε γυναίκα θα μπορούσε να γίνει καλή φωτογράφος φύσης. Ασφαλώς θα μπορούσαμε να έχουμε περισσότερες γυναίκες φωτογράφους φύσης στη χώρα μας, καθώς με θέληση και σωστή προετοιμασία, η επιτυχής ενασχόληση με τη φωτογραφία φύσης είναι κάτι παραπάνω από εφικτή για το γυναικείο φύλο.

• Ποιά είναι η άποψή σας για το επίπεδο της ελληνικής φωτογραφίας του είδους;
Αν και η φωτογραφία φύσης είναι ένα σχετικά ασυνήθιστο χόμπι, στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν φωτογράφοι φύσης που ασκούν το χόμπι σε εξαιρετικό επίπεδο, με κάποιες φωτογραφίες να έχουν λάβει παγκόσμιες διακρίσεις. Ακόμη, υπάρχει μια πολύ δυνατή ομάδα νέων παιδιών που φωτογραφίζουν τη φύση (Youth club), γεγονός που αποδεικνύει ότι το μέλλον της φωτογραφίας φύσης στην Ελλάδα είναι ελπιδοφόρο. Σε σχέση με το παρελθόν, ο αριθμός των Ελλήνων φωτογράφων φύσης έχει αυξηθεί σημαντικά και, λόγω επικράτησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όλο και περισσότερα άτομα επηρεάζονται θετικά και επιχειρούν να γίνουν φωτογράφοι φύσης.

• Ένας αφοσιωμένος φωτογράφος φύσης μπορεί να αρκεστεί στη χλωρίδα και πανίδα της χώρας του ή θα ήθελε πάντα να ξανοιχτεί πέρα από τα στενά εδαφικά όρια της χώρας του;
Αυτό εξαρτάται από τη θέληση και τους στόχους κάθε φωτογράφου. Κάποιος μπορεί να έχει ως στόχο να φωτογραφίσει όσα περισσότερα είδη της ελληνικής βιοποικιλότητας μπορεί και να μην τον ενδιαφέρει κάτι άλλο πέρα από αυτό. Η Ελλάδα, με την πλούσια βιοποικιλότητά της, προσφέρεται για ατελείωτες ώρες εξερεύνησης και φωτογράφισης. Μπορεί μία ολόκληρη ζωή να μην είναι αρκετή για φωτογραφίσει πχ τα περίπου 450 ειδών πτηνών που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα! Από την άλλη, η φωτογράφιση εκτός συνόρων μπορεί να προσφέρει εντελώς διαφορετικές εμπειρίες. Νέα είδη, εικόνες, ήχους, γνώσεις, φωτογραφικές εμπειρίες, ανταλλαγή απόψεων και τεχνικών με τους ντόπιους φωτογράφους φύσης και πάει λέγοντας. Και οι δύο προσεγγίσεις είναι θεμιτές και απολύτως κατανοητές.

• Εσείς γνωρίζετε το διαγωνισμό Click στη Φύση ή γνωρίζετε άτομα που έχουν ήδη συμμετάσχει; Τι συμβουλές θα δίνατε σε όσους το σκέφτονται;
Γνωρίζω τον διαγωνισμό και αρκετούς φωτογράφους που έχουν συμμετάσχει. Θα συμβούλευα όσους το σκέφτονται να μην διστάσουν να δηλώσουν συμμετοχή. Είναι μια καλή ευκαιρία να γνωρίσουν ποιες είναι οι περιοχές Natura 2000, να τις εξερευνήσουν και να τραβήξουν όμορφες φωτογραφίες, συμβάλλοντας έτσι στην προσπάθεια ανάδειξής τους. Το σίγουρο είναι ότι και μόνο η γνωριμία με τις περιοχές αυτές είναι μια εμπειρία που αξίζει τον κόπο!

• Αν θέλετε, συζητείστε οποιοδήποτε άλλο σχετικό με φωτογραφία φύσης θέμα θεωρείτε σημαντικό.
Θεωρώ πολύ σημαντικό θέμα την ηθική του φωτογράφου φύσης, δηλαδή τους κανόνες που καθορίζουν τη συμπεριφορά του στο πεδίο. Εξηγώ: Κάθε ανθρώπινη παρέμβαση, ακόμα και η φωτογραφία φύσης, μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα ζώα και στο περιβάλλον. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα, δεν αξίζει να βλάψουμε ένα ζώο για να πάρουμε μια καλή φωτογραφία, ακόμα και αν αυτή χρησιμοποιηθεί μετέπειτα για σκοπούς ευαισθητοποίησης. Ένας γενικός κανόνας είναι να είμαστε όσο το δυνατόν πιο διακριτικοί και να παρεμβαίνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο στις φυσικές διαδικασίες. Μέσα από την εμπειρία μπορούμε να μάθουμε πότε ένα ζώο είναι χαλαρό και πότε έχει ενοχληθεί και να πράττουμε ανάλογα.

MINI ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Στέλλα Λιολιοπούλου γεννήθηκε στην Έδεσσα. Σπούδασε στην Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι υποψήφια PhD και παράλληλα είναι μουσικός και ερασιτέχνης φωτογράφος φύσης. Ξεκίνησε την ενασχόληση με τη φύση και τα ζώα από πολύ μικρή ηλικία παρατηρώντας πτηνά. Με τη φωτογραφία άγριας φύσης ασχολείται από το 2010 και έχει λάβει τέσσερις πανελλήνιες διακρίσεις, ενώ φωτογραφίες της έχουν δημοσιευθεί στο φωτογραφικό λεύκωμα «Το ρέμα της Φιλοθέης» (Μ. Γκαίτλιχ, 2021). Είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φίλων Φωτογραφίας Άγριας Φύσης. Αγαπάει να φωτογραφίζει την άγρια φύση της Έδεσσας και την αστική άγρια πανίδα της Θεσσαλονίκης, όπου κατοικεί τα τελευταία χρόνια. Στόχος της είναι η προστασία του φυσικού κόσμου και η διατήρηση ενός υγιούς φυσικού περιβάλλοντος.