Γράφει ο Γεώργιος Σχορετσανίτης
Ίσως να έχουμε εθιστεί με την παρουσία πολλών Αλβανών στον τόπο μας τις τελευταίες δύο τρεις δεκαετίες, αλλά στην πραγματικότητα αγνοούμε πολλά πράγματα και λεπτομέρειες του τόπου από τον οποίο προέρχονται και το κυριότερο την πρόσφατη ιστορία του. Το ίδιο θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ισχύει και για τις γνώσεις μας γύρω από την λογοτεχνία της Αλβανίας, αν εξαιρέσουμε την παρουσία του Τηλέμαχου Κώτσια εις τα καθ’ ημάς. Πρόσφατα (Μάιος 2023) είδε το φως της δημοσιότητας ένα καινούργιο βιβλίο της Μαρίνας Λυκούδη, από τις Εκδόσεις Βακχικόν, μια μαρτυρία, ντοκουμέντο στην κυριολεξία της ζωής της Αλβανίας κάτω από το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα, το οποίο να σημειώσουμε διαβάζεται απνευστί. Η συγγραφέας βρέθηκε εκεί, για πρώτη φορά, το 1978, ακολουθώντας τον σύζυγό της που υπηρετούσε ως Γραμματέας της Ελληνικής Πρεσβείας στα Τίρανα. Ήταν να υπενθυμίσουμε, η εποχή κατά την οποία η Αλβανία κρατούσε τα σύνορα με την Ελλάδα κλειστά, κάτι που ίσχυε άλλωστε και με τον άλλο κόσμο. Το κομμουνιστικό κόμμα της Αλβανίας, θεμελιώθηκε στα 1941, με ηγέτη τον Ενβέρ Χότζα και έκτοτε οι πραγματικές συνθήκες που επικρατούσαν στη συγκεκριμένη χώρα, κάτω χαμηλά στην κοινωνία, έρχονταν στη δημοσιότητα με σχετικά λίγες και αποσπασματικές πληροφορίες, καταθέσεις και μαρτυρίες. Παρ’ όλα αυτά, ήταν γνωστές οι διπλωματικές σχέσεις του καθεστώτος με τη Σοβιετική Ένωση, τη Γιουγκοσλαβία και την Κίνα, οι οποίες πέρασαν από διάφορα στάδια, έως ότου η ανελέητη ιστορική πραγματικότητα έδωσε την αναγκαία λύση και σε τούτη τη χώρα.
Το αφήγημα της Μαρίνας Λυκούδη, μας ξεδιπλώνει και σκιαγραφεί με λεπτομέρεια, μέσα σε εκατό μόλις σελίδες, ένα θλιβερό και σκληρό καθεστώς που επιβίωσε για μισό αιώνα χάριν ενός εφιαλτικού κατασταλτικού μηχανισμού που ήλεγχε τα πάντα σε έναν λαό ανήμπορο, αποπροσανατολισμένο, μια κοινωνία όπως λέει η συγγραφέας, βυθισμένη σε ακραία φτώχεια. Στην Αλβανία λοιπόν του Ενβέρ Χότζα, και του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα, μας ταξιδεύει η Μαρίνα Λυκούδη, με ένα κείμενο όχι μόνο ταξιδιωτικό, αλλά και ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και λαογραφικό ταυτόχρονα. Στη Γη των Αετών, ή τη Σκιπερία, όπως είναι το επίσημο όνομα της Αλβανίας. Την Αλβανία της άγριας κατασκοπίας των πάντων, κάτι που είχε την εφαρμογή και στα υπόλοιπα κράτη του ανατολικού μπλοκ, με καθημερινή εφαρμογή και πρακτική την παρακολούθηση του πλησίον, την διάχυτη καχυποψία, και φυσικά την γνωστή έλλειψη υλικών αγαθών, για τους γνωστούς από την ιστορία λόγους. Οι προσωπικές εμπειρίες της συγγραφέως από την παραμονή της εκεί, απλώς επιβεβαιώνουν τον πασίγνωστο κανόνα, που ίσχυε φυσικά και στα υπόλοιπα κομμουνιστικά καθεστώτα. Αναφέρεται παράλληλα και στους διωγμούς που βίωσαν οι συγγραφείς της Αλβανίας οι οποίοι θα παρέκκλιναν, έστω και λίγο, της πορείας που είχε χαράξει το στυγνό αλβανικό καθεστώς της εποχής. Ασχολείται κάπως παραπάνω, είναι αλήθεια, με τον γνωστό μας Ισμαήλ Κανταρέ, τέκνου του Αργυρόκαστρου, κάνοντας μικρή αναφορά σε μερικά γνωστά σε μας βιβλία του (Το χρονικό της πέτρινης πόλης, Ο στρατηγός της νεκρής στρατιάς, Το παλάτι των ονείρων), αλλά δεν αφήνει ασχολίαστο το γεγονός της κάποιας περίεργης ασυλίας που απολάμβανε εκείνος από το τυραννικό καθεστώςτου Ενβέρ Χότζα, αφού ένα ύποπτο και ύπουλο πέπλο σιωπής κάλυπτε τη σχέση αυτή, γνωστού όντος ότι μετά την κατάρρευση του καθεστώτος ο καλός πράγματι Αλβανός συγγραφέας δεν δίστασε να προβάλλει κάποιες αντιστασιακές του δράσεις και περγαμηνές, δηλώνοντας μάλιστα πως δικτατορία και αληθινή λογοτεχνία είναι έννοιες ασυμβίβαστες, και πως οι συγγραφείς είναι οι φυσικοί εχθροί της δικτατορίας!
Η Μαρίνα Λυκούδη, όμως, πέρα απ’ όλα αυτά, μας πληροφορεί για τους γνωστούς και άγνωστους μύθους της χώρας, μας περιγράφει δια βραχέων κάποιες πόλεις της Αλβανίας και τοποθεσίες της αλβανικής υπαίθρου, όπως το Αργυρόκαστρο, τους Αγίους Σαράντα, το Δυρράχιο, το Μπεράτι και τη Σκόδρα και τις σχέσεις όλων αυτών με το ελληνικό στοιχείο. Σήμερα στη χώρα μας, μεγαλώνουν παιδιά δεύτερης και τρίτης γενιάς εκείνων των Αλβανών που κάποτε ξενιτεύτηκαν από τη χώρα τους και προτίμησαν τη δική μας, και τα οποία γνωρίζουν κάποιες ιδιορρυθμίες της πατρίδας των γονέων τους, όπως τις αέναες παρακολουθήσεις, τη δράση της πανίσχυρης Singurin, φυλακίσεις, στρατόπεδα εργασίας, κ.α., μόνο μέσα από αφηγήσεις. Μια από αυτές είναι αναμφίβολα και το παρόν πόνημα της Μαρίνας Λυκούδη, ένα ακόμα παρακλάδι της πολύ ενδιαφέρουσας, πολυποίκιλης, ασταθούς και παραπαίουσας, για πολλούς αιώνες, βαλκανικής ιστορίας.
The post Στον αστερισμό της παραπαίουσας βαλκανικής ιστορίας appeared first on Vakxikon.gr.
