Εδώ και πολύ καιρό αρνιόμουν υποσυνείδητα να διαβάσω το παραμικρό για την υπόθεση των ύποπτων θανάτων των τριών κοριτσιών στην Πάτρα. Δεν βλέπω και τηλεόραση, οπότε ήμουν μονωμένος από τις ατελείωτες συζητήσεις για το θέμα, που τον απόηχό τους αχνά τον αντιλαμβανόμουν από αναφορές στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ.
Ωστόσο, από τότε που απαγγέλθηκε κατηγορία στη μητέρα, που το περίεργο όνομά της, Ρούλα Πισπιρίγκου, το έβλεπα πότε πότε να αναφέρεται αλλά δεν είχα συνειδητοποιήσει για ποιαν πρόκειται, δεν μπόρεσα να συνεχίσω να αγνοώ την υπόθεση. Αν μη τι άλλο, αμέτρητοι φίλοι μου στο Φέισμπουκ έγραψαν αναρτήσεις στις οποίες στηλίτευαν τους ανθρώπους («τον όχλο») που μαζεύτηκαν οργισμένοι έξω από το σπίτι της φερόμενης ως δολοφόνου.
H μητέρα κατηγορείται, προς το παρόν, για τον φόνο της κόρης της Τζωρτζίνας, για τον τρίτο δηλαδή από τους ύποπτους θανάτους, αλλά εικάζεται ότι και οι πρώτοι δύο θάνατοι δεν ήταν φυσικοί. Σύμφωνα με τις γνωματεύσεις των ειδικών, ο θάνατος επήλθε από τη χορήγηση μεγάλης δόσης κεταμίνης, ενός φαρμάκου που χορηγείται ως αναισθητικό και που δεν είναι εύκολο να το προμηθευτεί κάποιος. Η μητέρα, από την πλευρά της, αρνείται τα πάντα.
Η υπόθεση αυτή μου δίνει έναυσμα για διάφορες σκέψεις, που σκόρπια θα τις εκθέσω στο σημερινό άρθρο. Όχι τόσο για το ίδιο το έγκλημα, αν έγκλημα υπάρχει αλλά για τα περιρρέοντα και τα παρεπόμενα.
Το να σκοτώσει μια μητέρα το παιδί της ή τα παιδιά της είναι βέβαια κάτι το αποτρόπαιο, αφού διαρρηγνύει μια σχέση που τη θεωρούμε ιερή, περισσότερο και από την αντίστοιχη σχέση του πατέρα. Να πούμε εδώ ότι οι γονείς αυτοί συχνά χαρακτηρίζονται παιδοκτόνοι, αλλά με τη χαλαρή και καθομιλούμενη έννοια του όρου. Ο όρος «παιδοκτονία» όμως έχει πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο, αφορά μονάχα τη μητέρα και ειδικότερα μονάχα τη μητέρα «που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξη του οργανισμού της από αυτόν» (άρθρο 303). Για την ειδική αυτή περίπτωση προβλέπεται επιείκεια, εφόσον η παιδοκτόνος «τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη».
Στα αστυνομικά χρονικά της χώρας μας, οι περιπτώσεις μητέρων που σκότωσαν τα παιδιά τους είναι σπάνιες, αλλά όχι και ανύπαρκτες. Στο ιστολόγιο είχαμε αναφερθεί σχετικά πρόσφατα στη «Μήδεια του Καλαμακίου», την Αμερικανίδα που είχε στραγγαλίσει τα παιδιά της και είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει, στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Το in.gr αναφέρει εδώ αυτή την περίπτωση της Νίτας Μπέικερ, μαζί με άλλες, σύνολο «15 ‘παιδοκτονίες’ που συγκλόνισαν το πανελλήνιο» -όπως βλέπετε δεν είναι πολλές περιπτώσεις (και περιλαμβάνουν και φόνους παιδιών από τον πατέρα ή φόνους ενήλικων παιδιών). Ο Λεωνίδας Ηρακλειώτης θυμήθηκε μια πολύκροτη υπόθεση στις ΗΠΑ, όπου μια Τεξανή, η Αντρέα Γέιτς, έπνιξε στη μπανιέρα τα πέντε παιδιά της, τον Ιούνιο του 2001. Η υπόθεσή της απασχολούσε τα μέσα ενημέρωσης συνεχώς, μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου εκείνης της χρονιάς.
Ωστόσο, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και στο αρχέτυπο της Μήδειας, η μητέρα σκοτώνει τα παιδιά της σε μια έκρηξη πάθους ή παράνοιας -δεν υπάρχει δηλαδή η προμελέτη, ο σχεδιασμός, ο ψυχρός υπολογισμός, που αποδίδεται στη μητέρα της Πάτρας, αν βέβαια αποδειχτεί ένοχη για το έγκλημα για το οποίο κατηφορείται. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, αυτό θα κάνει την περίπτωση της Πάτρας υπερσπάνια, όχι απλώς σπανιότατη.
Εξηγεί άραγε η σπανιότητα της υπόθεσης την αντίδραση του κόσμου, που πήγε και πολιόρκησε το σπίτι της οικογένειας Πισπιρίγκου μόλις απαγγέλθηκε η κατηγορία; Εδώ ασφαλώς έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο διάφορες εκπομπές των μέσων ενημέρωσης που με γνώμονα την τηλεθέαση έφτασαν σε χονδροειδείς υπερβολές.
Υπάρχει φυσικά και το τεκμήριο της αθωότητας. Η κ. Πισπιρίγκου μέχρι να καταδικαστεί τεκμαίρεται αθώα, όπως αθώοι τεκμαίρονται, ας πούμε, ο Δημ. Λιγνάδης και ο Πέτρος Φιλιππίδης, για να αναφέρω δυο άλλες υποθέσεις του καιρού μας. Για να το πάμε λίγο πιο πέρα, αθώος τεκμαίρεται και ο Κασιδιάρης εφόσον δεν υπάρχει τελεσίδικη καταδίκη (νομικοί, αν κάνω λάθος διορθώστε με). Μα τότε, θα μου πείτε, γιατί έβαλες στο πέτο σου την κονκάρδα «Δεν ειναι αθώοι» όταν επρόκειτο να ανακοινωθεί η πρωτόδικη απόφαση για τη Χρυσή Αυγή; Διότι δεν ήταν μια νομική τοποθέτηση αλλά μια πολιτική δήλωση.
Τέλος πάντων, το να περιφρονείται το τεκμήριο της αθωότητας σε μια καφενειακή συζήτηση ανάμεσα σε απλούς πολίτες είναι βεβαίως κακό αλλά δεν είναι και τόσο σοβαρό, όσο είναι το να αγνοείται από τα μέσα ενημέρωσης (που διαμορφώνουν συνειδήσεις: στη Γαλλία λένε l’auteur presumé, ο φερόμενος ως δράστης ακόμα και για αυτόφωρες συλλήψεις) ή από δημόσια πρόσωπα με πολιτικά αξιώματα. Στην περίπτωση που μας απασχολεί, δεν έλειψαν τέτοιες τοποθετήσεις, όπως στα δυο τουίτ που παραθέτω.
Πολλοί επέκριναν, κι εγώ μαζί, την κ. Νικολάου ή τον κ. Κυρανάκη, επειδή στα τουίτ τους, αν και νομικοί, ποδοπάτησαν βάναυσα το τεκμήριο αθωότητας για λίγα (ή ίσως για πολλά) ψηφαλάκια. (Kαι όχι μόνο: ο υπαινιγμός για την επαναφορά της θανατικής ποινής είναι σαφής στο πρώτο τουίτ). Για να είμαι δίκαιος, πρέπει να παραδεχτώ ότι στη χώρα μας κι άλλοι πολιτικοί έχουν περιφρονήσει το ίδιο τεκμήριο -και όχι μόνο ο σημερινός πρωθυπουργός (όταν έβγαλε ένοχο τον Κ. Βαξεβάνη πρόσφατα) αλλά και ο προηγούμενος (που είχε βιαστεί να βγάλει ένοχο τον Ριχάρδο).
Η υπόθεση έδειξε επίσης πόσο δύσκολο είναι να γίνει συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τέτοια θέματα -όσοι ζητούσαν την κεφαλή της «φόνισσας» επί πίνακι δεν τσιγκουνεύονταν προσβολές προς όσους διαμαρτύρονταν για την περικύκλωση του σπιτιού της. (Όταν εγώ σε μια συζήτηση στο Τουίτερ είπα ότι η Ρ.Πισπ. δεν είναι ακόμα δολοφόνος αλλά κατηγορούμενη, μία κυρία, που δεν την ήξερα, γνωμάτευσε ότι η μητέρα μου ειναι αποτυχημένη μητέρα (!) Τα χειρότερα τα άκουσαν όσοι τόλμησαν ν’ αμφισβητήσουν την Αγγελική Νικολούλη).
Βλέποντας τις αντιδράσεις των επώνυμων και των ανώνυμων για την απαγγελία κατηγορίας για το έγκλημα της Πάτρας δεν μπόρεσα να μην κάνω συγκρίσεις με την υπόθεση της Ανδραβίδας. Ένα μήνα νωρίτερα, περίπου, ένας 60χρονος σπιτονοικοκύρης σκότωσε ένα αντρόγυνο, νοικάρηδές του, και στραγγάλισε και τα δυο μικρά παιδιά τους, επειδή του χρωστούσαν δυο ή τρία νοίκια. Ομολόγησε την πράξη του. Τυπικά είναι επίσης αθώος -τον λέμε καθ’ ομολογία δολοφόνο ή κατηγορούμενο, αλλά το περίεργο είναι ότι γι’ αυτόν τον καθ’ ομολογία δολοφόνο ούτε κόσμος μαζεύτηκε έξω από το σπίτι του (μόνο λίγοι τον αποδοκίμασαν έξω από το δικαστικό μέγαρο της Αμαλιάδας, όταν τον οδηγούσαν στον εισαγγελέα) και βέβαια κανείς πολιτικός δεν έκανε δηλώσεις να ζητήσει παραδειγματική ποινή -ίσως επειδή τα θύματα ήταν αλλοδαποί, Αλβανοί· ίσως επειδή κάποιοι έκριναν ότι είχε δικαιολογία να θυμώσει, του χρωστούσαν νοίκια. Ίσως κι επειδή τα μέσα ενημέρωσης δεν φούσκωσαν την υπόθεση.
Είδα ότι περίπου τα ίδια έγραψε ο Πάσχος Μανδραβέλης, με τον οποίο δεν συμφωνώ και τόσο συχνά. Οπότε, κλείνω παραθέτοντας το άρθρο του:
Τα παιδιά της Πάτρας και της Ανδραβίδας
Δεν πέρασε ούτε ένας μήνας από τότε που εξιχνιάστηκε το στυγερό έγκλημα της Ανδραβίδας (5.3.2022). Eνας «αγανακτισμένος» ιδιοκτήτης ακινήτου σκότωσε τους αλβανικής καταγωγής ενοικιαστές του, 37 και 31 ετών –«γιατί δεν μου πλήρωναν τα ενοίκια», είπε–, αλλά έπνιξε και τα δυο μωρά τους, δύο και τριών χρόνων!
Ολως παραδόξως, τότε δεν είχαμε μακρά αφιερώματα στα δελτία ειδήσεων· δεν υπήρχαν αγανακτισμένοι πολίτες να συρρέουν έξω από το σπίτι του κατηγορουμένου και να γράψουν στα παντζούρια του «θάνατος στον παιδοκτόνο»· ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη δεν τουίταρε ότι «στην πρωτοφανή υπόθεση του θανάτου των δύο παιδιών από την Ανδραβίδα η ΕΛ.ΑΣ. κινήθηκε με επαγγελματισμό, μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα, σε πλήρη συνεργασία με τις εισαγγελικές αρχές. Η υπόθεση ασφαλώς συγκλονίζει το πανελλήνιο. Από εδώ και πέρα τον λόγο έχει η Δικαιοσύνη», όπως έκανε στην περίπτωση της Πάτρας· ο βουλευτής της Β΄ Αθηνών κ. Κώστας Κυρανάκης δεν τουίταρε πως «δεν υπάρχει καμία ποινή στον Ποινικό Κώδικα που να αντιστοιχεί σε αυτό το τερατώδες έγκλημα. Κανένας “σωφρονισμός” δεν μπορεί να σωφρονίσει έναν άνθρωπο που πνίγει με τα χέρια του δύο μωρά εν ψυχρώ (το ένα μέσα στην κούνια του). Τα ισόβια να είναι ισόβια. #Ανδραβιδα». Εμεινε αναπάντητο το ερώτημα, που ακούστηκε κατά την προσαγωγή του κατηγορουμένου στον ανακριτή: «Τα παιδιά, γιατί σκότωσες τα παιδιά;».
Μπορεί να αιτιολογηθεί αυτή η ανισορροπία οργής και δημοσιότητας από το γεγονός ότι στην υπόθεση της Πάτρας υπάρχουν τρία νεκρά παιδιά, έναντι δύο (σίγουρα) δολοφονημένων στην Ανδραβίδα; Βεβαίως στην πρώτη περίπτωση το μόνο που ξέρουμε σίγουρα είναι πως μόνο το τρίτο έχει δολοφονηθεί κι ας τουιτάρει η πρώην γ.γ. του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και υποψήφια βουλευτής της Ν.Δ. «τρεις αθώες ψυχές. Αραγε, υπάρχει τιμωρία για τέτοιο έγκλημα;» (Σοφία Νικολάου, 30.3.2022)· οι πολιτικοί μας εκτός από δικαστικές αποφάσεις εκδίδουν πλέον και ιατροδικαστικά πορίσματα. Να φταίει άραγε ότι στην Πάτρα κατηγορείται η μητέρα για τον φόνο του παιδιού της, ενώ στην Ανδραβίδα κατηγορείται ένας χολερικός ακροδεξιός, ή μήπως ότι στη δεύτερη περίπτωση τα θύματα ήταν «Αλβανάκια»;
Μεγαλύτερο ρόλο μάλλον έπαιξαν τα κανάλια, με τις σχοινοτενείς εικασίες τους και τα άτεχνα γραφικά τους. Παλιά τους τέχνη κόσκινο: πυροδότησαν την οργή. Αν όμως η σπανιότητα του ενδεχόμενου εγκλήματος στην Πάτρα δικαιολογεί το ενδιαφέρον των καναλιών –ασχέτως αν αυτή εκδηλώθηκε πολλάκις με χυδαίο τρόπο–, ο τοκισμός στον λαϊκισμό από τους πολιτικούς είναι ασυγχώρητος. Δουλειά τους δεν είναι να τουιτάρουν τους καημούς ή τη φρίκη των πολιτών, αλλά αφενός να μη ρίχνουν λάδι στη φωτιά και αφετέρου να ιεραρχούν τα πράγματα. Η πιθανή δολοφονία τριών παιδιών από τη μητέρα τους είναι φριχτό, αλλά εξαιρετικά σπάνιο πράγμα, και η πολιτεία δεν μπορεί να κάνει πολλά για να το προλάβει. Αν όμως η δολοφονία δύο μωρών στην Ανδραβίδα είχε ρατσιστικά χαρακτηριστικά, είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει όλους, και πρώτους τους λαλίστατους πολιτικούς…
