Μαύρη η χτεσινή μέρα, μαύρη από κάθε άποψη, μαύρη σε όλη την Ελλάδα, από τις εσχατιές μέχρι το κέντρο.
Μαύρος κι ο ουρανός, αφού, όπως διάβασα, χτες το πρωί ο καπνός από τις δασικές πυρκαγιές κάλυψε 110.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τον Έβρο ως τα Μοθοκόρωνα.
Σύμφωνα με το Αστεροσκοπείο, στις δασικές πυρκαγιές που έχουν εκδηλωθεί από το Σάββατο μέχρι χτες το πρωί, έχουν καεί περισσότερα από 400.000 στρέμματα, τα περισσότερα στον Έβρο, αλλά και στη Ροδόπη, στη Βοιωτία, στα Ψαχνά, ακόμα και στην Κύθνο.
Και ο θλιβερός αυτός λογαριασμός δεν παίρνει υπόψη τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν χτες: στον Ασπρόπυργο, στην Πάρνηθα από τη μεριά της Χασιάς και της Μονής Κλειστών, στη Μακρακώμη, στην Κυνουρία. Όπως όλα δείχνουν, το 2023 θα καταρριφθεί το ρεκόρ καμένων εκτάσεων (μέσα σε ένα χρόνο) όλων των εποχών.
Και το ιλαροτραγικό είναι ότι οι φωτιές, του Έβρου τουλάχιστον, δεν συνέβησαν σε καμιά δυσπρόσιτη περιοχή -απλώς αφέθηκαν να φουντώσουν.
Μπροστά στη συρροή των πυρκαγιών, τα δημοσιογραφικά κλισέ εξαντλούνται. Πύρινη κόλαση στην Πάρνηθα, πύρινη λαίλαπα στον Έβρο ή το αντίστροφο; Ποια η διαβάθμιση και η διαφορά; Και τι σημασία έχει;
Ας λεξιλογήσουμε όμως για λίγο -για τη λαίλαπα, αν και το έχουμε ξανακάνει, πριν από ενάμιση χρόνο. Τότε ήταν χειμώνας και μας είχε χτυπήσει η χιονολαίλαπα, αλλά στο κλισεδολόγιο η λαίλαπα είναι συνήθως πύρινη.
Η λαίλαπα είναι πανάρχαια λέξη, ομηρική, βέβαια με τον τύπο «λαίλαψ». Στη ραψωδία Μ της Ιλιάδας, την Τειχομαχία, οι Τρώες επιτίθενται στα τείχη των Αχαιών, και ο Όμηρος παρομοιάζει με λαίλαπα την επίθεσή των Λυκίων:
οἳ δ᾽ ἐπ᾽ ἐπάλξεις βαῖνον ἐρεμνῇ λαίλαπι ἶσοι,
στων πύργων τα μπροστήθια ανέβαιναν σα μελανό δρολάπι κατά τη μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή.
Στο Λίντελ Σκοτ βρίσκω ότι η λέξη δεν εμφανίζεται στον πεζό λόγο της κλασικής εποχής, αλλά είναι συνηθισμένη αργότερα.
Η ετυμολογία της λαίλαπας δεν έχει ξεκαθαριστεί. Το λεξικό του Σαντρέν λέει για «εκφραστικό αναδιπλασιασμό», το ίδιο επαναλαμβάνει και το ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη. Κατά τα άλλα, αγνώστου ετύμου.
Αλλά το τραγικό της χτεσινής μέρας δεν ήταν μόνο ή μάλλον δεν ήταν κυρίως τα καμένα στρέμματα, ήταν οι νεκροί: 18 ή 26, ανάλογα με τις πληροφορίες, που εικάζεται ότι ήταν μετανάστες που μπήκαν χωρίς χαρτιά από τον Έβρο. Εικάζεται, από το γεγονός ότι βρέθηκαν όλοι μαζί απανθρακωμένοι «πλησίον παραπήγματος» στο δάσος της Δαδιάς, και δεν υπήρξε μέχρι στιγμής καμιά δήλωση απώλειας.
Τι έκαναν οι 18 ή 26 πρόσφυγες στο δάσος; Κρύβονταν από την αστυνομία. Γιατί κρύβονταν από την αστυνομία; Γιατί, όπως έγραψε φίλος στο Φέισμπουκ, η αστυνομία, κατά παράβαση των νόμων και των διεθνών συνθηκών, τους στέλνει πίσω στην Τουρκία αντί να τους καταγράψει και να τους δώσει δικαίωμα σε υποβολή αιτήματος ασύλου όπως υποχρεούται να κάνει σύμφωνα με το νόμο.
Άρα ποιος είναι υπεύθυνος για τον θάνατό τους;
Kαι βέβαια τα ρεπορτάζ έγραψαν για 18 σωρούς ή 18 σορούς, και όπως είπε κι ένας φίλος του ιστολογίου είναι από τις λίγες φορές που η διάκριση δεν έχει μεγάλη σημασία.
Το χειρότερο είναι πως στην περιοχή είχε προηγηθεί διήμερη εκστρατεία μίσους ενάντια στους «λαθρο»μετανάστες, με γελοίες κατηγορίες -όπως ότι πετάνε πέτρες και εμποδίζουν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη να χαμηλώσουν για να ανεφοδιαστούν με νερό, ενώ ο τοπικός βουλευτής του Βελόπουλου απεύθυνε στους οπαδούς του μόλις συγκαλυμμένη έκκληση για πογκρόμ εναντίον «λαθρομεταναστών» ότι δήθεν «παρακωλύουν το έργο των πιλότων» -συγκεκριμένα, κάλεσε τα μέλη του τοπικού Συλλόγου στον οποίο προεδρεύει «να είστε σε εγρήγορση για να κάνουμε αυτό που ξέρουμε καλά». Το ακόμα χειρότερο είναι ότι κάτω από την ανάρτησή του στο Φέισμπουκ μπορείτε να διαβάσετε ρητές και επώνυμες αναφορές για συλλήψεις αλλοδαπών («Έχει μισή ώρα πριν τη Νιψα ποιασανε 8 κ άλλοι 7 έτρεξαν προς το βουνό κ ξεφυγαν», «Τωρα μόλις πιάσαμε δέκα άτομα στη γέφυρα Αρδανίου πριν την εγνατία») και προτροπή σε χρήση όπλων.
Οπότε, ποιος φταίει για τους 18 νεκρούς;
Από την άλλη, ίσως όταν οι νεκροί είναι ξένοι, και μάλιστα άγνωστοι, απόκληροι και αδήλωτοι ξένοι, χωρίς χαρτιά και χωρίς στον ήλιο μοίρα, ο πόνος να μην είναι τόσο βαρύς. Ο Μπάμπης Καράογλου θυμήθηκε, στο Φέισμπουκ, το εξής λογοτεχνικό απόσπασμα:
-Σας περιμέναμε δύο μέρες τώρα. Γιατί καθυστερήσατε; Κόλλησε το καράβι;
– Ναι, κυρία, αλλά δεν ήταν που κόλλησε το καράβι. Αυτό δεν μας καθυστέρησε πολύ. Έσκασε ένα καζάνι.
– Θεέ μου. Χτύπησε κανείς;
– Οχι, κυρία. Σκοτώθηκε ένας μαύρος.
– Ευτυχώς, γιατί καμιά φορά τραυματίζεται κόσμος.
(Μαρκ Τουέιν, Περιπέτειες του Χωκ Φινν)
Κατά τα άλλα, έως αυτή τη στιγμή που γράφω ο πρωθυπουργός έχει εξαφανιστεί, αφού οι επικοινωνιολόγοι τού απαγορεύουν να εμφανίζεται σε συνάρτηση με δυσάρεστα θέματα, ενώ ο κρατικός μηχανισμός έχει πελαγώσει -παρά το γεγονός ότι ο αρμόδιος υπουργός, ο κ. Κικίλιας, είχε δηλώσει στα μέσα Ιουλίου ότι «σε ετοιμότητα βρίσκεται η κρατική μηχανή για τις πυρκαγιές». Σκεφτείτε δηλαδή και να μην ήταν σε ετοιμότητα!
Μακάρι από τη στιγμή που κλείνω το άρθρο ώς την ώρα που θα το διαβάσετε να μην έχουμε άλλη εκδήλωση πυρκαγιάς, άλλα πύρινα μέτωπα, άλλη λαίλαπα…
