Δεν εννοώ τον Γιώργο Παπανδρέου, που όταν ήταν νεότερος τον λέγαμε «Γιωργάκη». Εδώ που τα λέμε, δεν ξέρω καν αν ο μαθητής της ιστορίας μας λέγεται Γιώργος -ας πούμε ότι πήγα με τις πιθανότητες, μια και είναι το συχνότερο αντρικό όνομα.
Ποια ιστορία, θα ρωτήσετε. Είναι μια ιστορία που προκάλεσε τρικυμία στο φλιτζάνι του ελληνικού Τουίτερ στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, μια ιστορία για την άσκηση ενός μαθητή, τις διορθώσεις που έκανε η δασκάλα του και την οργισμένη αντίδραση της μητέρας του. Τώρα που ο τουιτερικός σαματάς καταλάγιασε (κάθε θάμα τρεις ημέρες, γαρ) ταιριάζει να σχολιάσουμε κι εμείς, είτε το θέμα καθαυτό είτε τη γενίκευσή του.
Λοιπόν, τις προάλλες μια χρήστρια του Τουίτερ δημοσίευσε μια φωτογραφία από μαθητικό τετράδιο, προφανώς του γιου της, με το εξής δικό της σχόλιο:
Δασκάλα κομπλεξικιά. Και πολύ καλά της απάντησα πιστεύω για να μη πάω από κει και της εξηγήσω το ονειρο.Σίγουρα δεν είναι κανονικο παντως να γραφεις τοσες μαλακιες σε ένα παιδάκι που έφαγε μια ώρα να ψάχνει στο λεξικό για να απαντήσει.
Δεν βλέπουμε ποια είναι η εκφώνηση της άσκησης, αλλά κάτι έχει να κάνει με ορισμούς λέξεων. Ο μαθητής, της Β’ Δημοτικού, έχει γράψει τις απαντήσεις.
Η δασκάλα έχει κάνει κάποιες δευτερεύουσες διορθώσεις, σε σημεία στίξης και σε έναν τόνο, ενώ στην τελευταία απάντηση του μαθητή, που ήταν:
μικρός: κάτι είναι μικρό, το μέγεθός του είναι κάτω από το κανονικό.
Η δασκάλα σημείωσε: μικρός σε μέγεθος, λίγος σε ποσότητα, νέος σε ηλικία και «το κανονικό» είναι σχετικό.
Η μητέρα αντιπαρατήρησε:
Αυτά έγραφε στο λεξικό.
Ο ….. έκανε αρκετή προσπάθεια για να γράψει όλα αυτά. Δεν συμφωνώ να μαυρίζετε το τετράδιό του με τόσα λόγια.
Η μητέρα αναφέρεται «στο λεξικό», από το οποίο πήρε ο μαθητής τους ορισμούς που παρέθεσε στο τετράδιο. Δεν εννοεί κάποιο από τα «σύγχρονα μεγάλα λεξικά» μας, που μου αρέσει να λέω, αλλά ένα σχολικό βιβλίο, το Εικονογραφημένο Λεξικό Α’, Β’, Γ’ Δημοτικού, που εδώ και αρκετά χρόνια μοιράζεται στους μαθητές του Δημοτικού.
Το λεξικό αυτό μπορείτε να το δείτε εδώ. Ο μαθητής της ιστορίας μας, ο Γιωργάκης που τον είπα, αντέγραψε τους ορισμούς από το λεξικό. Πιθανότατα, στην εκφώνηση της άσκησης να οριζόταν ακριβώς αυτό, ότι οι μαθητές έπρεπε να αντιγράψουν τους ορισμούς από το συγκεκριμένο λεξικό ή ότι έπρεπε να ανατρέξουν στο λεξικό και να απαντήσουν στη συνέχεια.
Αν κάνετε τον κόπο να ανατρέξετε κι εσείς στο λεξικό, θα δείτε ότι σε πολλές περιπτώσεις οι απαντήσεις του Γιωργάκη δεν είναι οι πλήρεις ορισμοί, αλλά μόνο η αρχή τους. Ας πούμε, για τον σκύλο ο ορισμός του λεξικού δεν είναι, απλώς, «Ένα ήμερο, κατοικίδιο ζώο» αλλά και «O σκύλος είναι ένα ήμερο, κατοικίδιο ζώο. Είναι φύλακας του σπιτιού και των ανθρώπων. Κάνει γαβ γαβ, δηλαδή γαβγίζει.»
Το λεξικό λέει για το «μικρός» αυτά που βλέπετε στην εικόνα.
Υποθέτω λοιπόν ότι η δασκάλα επισήμανε στον μαθητή ότι έπρεπε να αναφέρει και τις άλλες σημασίες της λέξης. Ταυτόχρονα σχολίασε ότι η έννοια του «κανονικού» είναι σχετική.
Είμαστε αναγκασμένοι να στηριχτούμε μόνο στις παρατηρήσεις της δασκάλας. Το λέω αυτό διότι και οι δυο παρατηρήσεις θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν εναύσματα για γόνιμο σχολιασμό μέσα στην τάξη, πχ για το τι σημαίνει «κανονικός» ή για το ότι μια λέξη μπορεί να έχει πολλές σημασίες -τίποτα δεν μας λέει, άλλωστε, ότι δεν έγινε στην τάξη μια τέτοια συζήτηση.
Αλλά, αφού αναγκαστικά θα περιοριστούμε στα όσα βλέπουμε στην εικόνα, η ένσταση της μητέρας είναι σωστή, ως προς την παρατήρηση στο «κανονικός»: αυτό έγραφε το λεξικό των παιδιών. Σε αυτό έχει δίκιο η μητέρα, όπως θα είχε δίκιο και κάποιος που θα παρατηρούσε ότι η δασκάλα θα μπορούσε να διατυπώσει ηπιότερα την πρώτη παρατήρησή της, πχ «Είσαι σίγουρος ότι δεν έχει και άλλες σημασίες η λέξη;» (Αυτό το πρότεινε ο γλωσσολόγος Αχ. Κωστούλας στο Τουίτερ).
Αλλά παρά τα λάθη της δασκάλας, πολύ περισσότερο άδικο βρίσκω στη μητέρα. Κακώς κατά τη γνώμη μου ενοχλήθηκε από τις παρατηρήσεις («μαυρίζετε το τετράδιο με τόσα λόγια») και κάκιστα έκανε με την ανάρτηση στο Τουίτερ και τα συνοδευτικά σχόλια. Πολύ φοβάμαι πως, με όσα έχει πει στο παιδί της κατ’ ιδίαν, θα έχει καταρρακώσει ανεπανόρθωτα την απαραίτητη σχέση εμπιστοσύνης δασκάλου-μαθητή και τον σεβασμό του μαθητή προς τον δάσκαλο (ή, εδώ, τη δασκάλα). Κι έπειτα, και πείτε με αδιάφορο γονιό, δεν είμαι σίγουρος ότι κερδίζει κάτι ο μαθητής από την τόσο στενή παρακολούθηση των γονιών στις μαθητικές εργασίες (μικρομάνατζμεντ θα το έλεγε κάποιος, με ορολογία μανατζερίστικη).
Θα έχετε ίσως ξαναδεί τη γελοιογραφία, υπάρχουν δυο-τρεις με το ίδιο θέμα, αλλά η κεντρική ιδέα είναι ίδια.
Το 1960 οι γονείς, όταν έβλεπαν κακούς βαθμούς, μάλωναν το παιδί τους:
— Τι βαθμοί είναι αυτοί; Ντροπή σου!
Σήμερα, επιτίθενται στη δασκάλα ή στον δάσκαλο. Ο Γιωργάκης έχει πάντα δίκιο.
Κατά σύμπτωση, προχτές επίσης έγινε ιότροπο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βιντεάκι από την Αμερική, στο οποίο μια μητέρα ζητάει τον λόγο από έναν καθηγητή Γυμνασίου (μάλλον) για τους κακούς βαθμούς του γιου της, ενώ ταυτόχρονα με το κινητό της μαγνητοσκοπεί τη συζήτηση.
Και βέβαια η τάση την οποία διακωμωδεί η γελοιογραφία είναι υπαρκτή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλα ήταν τέλεια στην εκπαίδευση το 1960 -κάθε άλλο. Και αφού το ιστολόγιο έχει την τύχη να διαθέτει ανάμεσα στους σχολιαστές του πολλούς εκπαιδευτικούς, θα περιμένω να μου πουν στα σχόλια αν όντως αισθάνθηκαν κι εκείνοι ανάλογες πιέσεις από γονείς.
Συναφές ίσως να είναι κι ένα άλλο φαινόμενο, του βαθμολογικού πληθωρισμού. Πρόσφατα έτυχε να έχω μια συζήτηση με δύο συνομήλικους, και θυμηθήκαμε ότι στο απολυτήριο Λυκείου οι καλύτεροι βαθμοί σπάνια ξεπερνούσαν το 18 -σήμερα, πολλά απολυτήρια έχουν απόλυτο εικοσάρι, να ζηλεύει η Νάντια Κομανέτσι. Δεν νοσταλγώ την παλιά εποχή όπου βασίλευε το αξίωμα «Το 20 είναι για τον Θεό, το 19 για τον γυμνασιάρχη, το 18 για τον καθηγητή», εννοώντας ότι το καλύτερο μαθητικό γραπτό το πολύ να έπαιρνε 17, αλλά και ο πολλαπλασιασμός των εικοσαριών δεν ξέρω αν έχει νόημα και αν βοηθάει.
Ίσως πάλι να δείχνω τα χρόνια μου, που τα έχω δείξει κιόλας, αφού ανέφερα την Κομανέτσι. Περιμένω σχόλιά σας.
