Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου πραγματοποίησε την 13η Υπουργική Συνάντησή του στο Άμπου Ντάμπι την περασμένη εβδομάδα. Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που επικράτησε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει συστηματικά απορρυθμίσει τους γεωργικούς τομείς σε όλο τον κόσμο και έχει στηρίξει ένα βιομηχανικό σύστημα τροφίμων που έχει προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου κρίση σε όλο τον κόσμο – τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τον πλανήτη.
Αυτό το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο γεωργίας δεν περιορίζεται πλέον στις ΗΠΑ. Μέσω των διμερών Συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου (ΣΕΕ) και της εξαιρετικά προβληματικής συμφωνίας του ΠΟΕ για τη γεωργία, έχει εξαχθεί σε άλλα μέρη του κόσμου. Σε κάθε ήπειρο του κόσμου, οδήγησε σε μια βίαιη ιδιοποίηση γης, νερού και εδαφών, που αφαιρεί ανθρώπους, καταστρέφει τον πλανήτη και τη βιοποικιλότητά του και δημιουργεί μια άνευ προηγουμένου κλιματική κρίση.
Αυτή η επέκταση είναι επίσης νεοαποικιακή.
Οι διαμαρτυρίες των αγροτών σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν την δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι αγρότες.
Η Via Campesina, η αγροτική οργάνωση της Ισπανίας, που έχει γίνει Οργάνωση-Οδηγός για τους προοδευτικούς αγρότες όχι μόνο της Ισπανίας, όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και του Παγκόσμιου Νότου είχε κάνει μια έρευνα σχετικά με την ανάγκη να διατυπωθεί και να οικοδομηθεί ένα παγκόσμιο πλαίσιο για το εμπόριο μεταξύ χωρών, βασισμένο στις αρχές της διατροφικής κυριαρχίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και του διεθνισμού, όπου η γη, το νερό, οι σπόροι και τα εδάφη δεν είναι απλά εμπορεύματα και με κεντρικό σύνθημα, ότι υπάρχει εναλλακτική.
Την εισαγωγή, όπως και την μετάφραση του κειμένου που ακολουθεί επιμελήθηκε η Καίτη Μυλωνα για τους ΦΙΛΟΥΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ.
ΠΗΓΗ – ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ [ΕΔΩ]
Free Trade Agreements are Failed Trade Agreements. An alternative is now urgent and necessary
Οι Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου (ΣΕΕ)είναι αποτυχημένες εμπορικές συμφωνίες. Μια εναλλακτική είναι πλέον επείγουσα και απαραίτητη
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα ξεκινήσει την 13η Υπουργική Συνάντησή του στο Άμπου Ντάμπι αυτή την εβδομάδα. Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση που επικράτησε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει συστηματικά απορρυθμίσει τους γεωργικούς τομείς σε όλο τον κόσμο και εξάρθρωσε τις ελάχιστες τιμές παρέμβασης, τα δημόσια αποθέματα, τα εργαλεία διαχείρισης της προσφοράς και τους φραγμούς στις εισαγωγές. Έχει επίσης στηρίξει ένα βιομηχανικό σύστημα τροφίμων που έχει προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου κρίση σε όλο τον κόσμο – τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τον πλανήτη.
Τα στοιχεία για το πώς αυτό το οικονομικό σύστημα έχει περιθωριοποιήσει τους παραγωγούς τροφίμων μικρής κλίμακας αποδεικνύονται καλύτερα σε αυτά τα δεδομένα που προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη γενέτειρα αυτού του βιομηχανικού συστήματος τροφίμων. Η απογραφή του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ το 2022, αποκαλύπτει ότι σχεδόν 5 εκατομμύρια αγροκτήματα έχουν εξαφανιστεί στη χώρα τον περασμένο αιώνα. Μεταξύ των πρωταρχικών αιτιών αυτής της εξαφάνισης ήταν η απόσυρση της προσαρμοσμένης με τον πληθωρισμό στήριξης των τιμών, αρχής γενομένης από το 1953. Οι μικρές εκμεταλλεύσεις έπρεπε να γίνουν μεγαλύτερες για να αντισταθμίσουν τις χαμηλότερες τιμές, ή απλώς να εξαφανιστούν.
Αυτό το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο γεωργίας δεν περιορίζεται πλέον στις ΗΠΑ. Μέσω των ΣΕΕ και της εξαιρετικά προβληματικής συμφωνίας του ΠΟΕ για τη γεωργία, έχει εξαχθεί σε άλλα μέρη του κόσμου. Σε κάθε ήπειρο του κόσμου, οδήγησε σε μια βίαιη ιδιοποίηση γης, νερού και εδαφών, που αφαιρεί ανθρώπους, καταστρέφει τον πλανήτη και τη βιοποικιλότητά του και δημιουργεί μια άνευ προηγουμένου κλιματική κρίση.
Αυτή η επέκταση είναι επίσης νεοαποικιακή. Η έρευνα επισημαίνει ότι η τριάδα της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου επέτρεψε τη διαρροή πόρων μέσω προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής και συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου. Σήμερα, ο Παγκόσμιος Βορράς αποστραγγίζει εμπορεύματα αξίας 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, από τον Νότο. Αν το δούμε προοπτικά, αυτό το χρηματικό ποσό θα ήταν αρκετό για να τερματιστεί η ακραία φτώχεια παγκοσμίως δεκαπέντε φορές.
Παρά τα αυξανόμενα στοιχεία, αυτοί οι θεσμοί εξακολουθούν να αγνοούν το γεγονός ότι τα επίπεδα ανισότητας και ανεργίας έχουν φτάσει σε εκπληκτικά επίπεδα παγκοσμίως. Η πείνα και ο υποσιτισμός επιδεινώνονται τώρα από τις εσωτερικές διαμάχες και τον πόλεμο εντός και μεταξύ των χωρών – και πάλι, αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός αγώνα για τους πόρους του πλανήτη που μειώνονται γρήγορα. Οι τιμές των τροφίμων και ο πληθωρισμός των τροφίμων στις περισσότερες χώρες ωθούν περισσότερους ανθρώπους στην πείνα. Το κόστος των γεωργικών εισροών αυξάνεται, ενώ οι αγρότες δεν πιάνουν τιμές που τους επιτρέπουν να παραμείνουν στη ζωή, αυξάνοντας το χρέος της υπαίθρου.
Ως αποτέλεσμα, μόλις τους τελευταίους 12-15 μήνες, ξέσπασαν διαδηλώσεις σε τουλάχιστον 65 χώρες όπου οι αγρότες ζητούν καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους, ρύθμιση της αγοράς, υποστήριξη των τιμών, προμήθειες και προγράμματα διαχείρισης της προσφοράς.
Από την αρχή του τρέχοντος έτους, οι αγρότες στην Ευρώπη οργανώνουν μαζικές κινητοποιήσεις απαιτώντας τον τερματισμό αυτού του «καθεστώτος ελεύθερου εμπορίου» που έχει απογοητεύσει τους ανθρώπους και στήριξε περισσότερους δισεκατομμυριούχους. Τη στιγμή της προετοιμασίας αυτής της δήλωσης, οι Ινδοί αγρότες που οδήγησαν μια μαζική αναταραχή για 13 μήνες το 2020 βγαίνουν και πάλι στους δρόμους – ζητώντας καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους. Στο Μεξικό, τη Σρι Λάνκα, την Αργεντινή, την Ταϊλάνδη, την Κόστα Ρίκα, το Καμερούν, την Κορέα, την Κένυα, το Μπενίν και πολλές άλλες χώρες, οι άνθρωποι επαναστατούν ενάντια σε ένα σύστημα που έχει εξαθλιώσει την πλειονότητα ενώ βοηθά λίγους εκλεκτούς να ευημερήσουν.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε εδώ ότι η κλιματική κρίση, υποπροϊόν αυτού του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, είναι επίσης μια κρίση ανισοτήτων. Αν ο πλούτος ήταν πιο ισότιμα κατανεμημένος, όλοι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζήσουν με αξιοπρέπεια χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν υπερβολικά τους πόρους της γης. Αντίθετα, οι κανόνες του ΠΟΕ αυξάνουν τον πλούτο και τη δύναμη μιας μικρής ολιγαρχίας (στο Βορρά και στο Νότο) που συνδέεται με τις TNCs (TransNational Corporations – Πολυεθνικές/Διακρατικές Εταιρείες) εναντίον του 99% των λαών του κόσμου, θέτοντας ολόκληρη την ανθρωπότητα σε κίνδυνο.
Το καθεστώς των Συμφωνιών Ελεύθερου Εμπορίου –που διαπραγματεύονται διμερώς, περιφερειακά ή μέσω του ΠΟΕ– περιορίζει επίσης τις κυβερνήσεις στον Παγκόσμιο Νότο και τον Βορρά, ακόμη και εκείνες που είναι πρόθυμες, να εφαρμόσουν οποιαδήποτε μορφή εγχώριας υποστήριξης πρόνοιας για τους λαούς τους. Επικαλούμενοι κανόνες και νομικές ρήτρες του ΠΟΕ σε αμέτρητες άλλες ΣΕΕ, οι θεματοφύλακες της βιομηχανικής γεωργίας (στο Βορρά και στο Νότο) παρεμβαίνουν και εμποδίζουν τέτοια μέτρα. Θεωρούν ότι η εγχώρια υποστήριξη, η ρύθμιση της αγοράς και τα προγράμματα δημοσίων προμηθειών στρεβλώνουν το εμπόριο και περιορίζουν την πρόσβαση στην αγορά σε εταιρείες αγροτικών επιχειρήσεων – αποκαλώντας έτσι παραβίαση της «τάξης που βασίζεται σε κανόνες». Ποιων κανόνων; Κανόνες για ποιον; Αυτή δεν είναι πλέον μια τάξη βασισμένη σε κανόνες, αλλά μια τάξη βασισμένη σε δυνάμεις – όπου όσοι είναι βυθισμένοι στο χρηματοοικονομικό κεφάλαιο αποφασίζουν για τον υπόλοιπο κόσμο.
Όμως τα πράγματα αλλάζουν. Οι κανόνες του ΠΟΕ –κάποτε ήταν ισχυροί περιορισμοί στον χώρο της αναπτυξιακής πολιτικής– δεν είναι πλέον νομικά εκτελεστοί, καθώς το δευτεροβάθμιο όργανο (ISDS) για την επίλυση διαφορών παραμένει σε αδιέξοδο. Αλλά αυτή η κατάσταση κενού έχει επίσης επιτρέψει στις χώρες να το χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους για να εφαρμόσουν αναπτυξιακές πολιτικές που τους επιτρέπουν να καλύπτουν πρώτα τις ανάγκες των λαών τους.
Η δυσλειτουργία του ΠΟΕ για την επίτευξη μόνιμης λύσης για τα δημόσια αποθέματα τροφίμων ή τους ειδικούς μηχανισμούς διασφάλισης τον απειλεί τώρα και τον σπρώχνει στην ασημαντότητα. Χαιρετίζουμε αυτή τη δυσλειτουργία! Είναι το αναπόφευκτο τέλος που περιμένει αυτό το στημένο σύστημα. Ο ΠΟΕ και το σημερινό σύστημα παγκόσμιου εμπορίου πρέπει να σταματήσουν επειγόντως. Και πρέπει να προκύψει μια εναλλακτική.
Έρχεται μια εναλλακτική, ελάτε μαζί μας!
Η La Via Campesina έχει ξεκινήσει το μαμούθ έργο της οικοδόμησης ενός παγκόσμιου πλαισίου για το εμπόριο μεταξύ χωρών, βασισμένο στις αρχές της διατροφικής κυριαρχίας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και του διεθνισμού, όπου η γη, το νερό, οι σπόροι και τα εδάφη δεν είναι απλά εμπορεύματα.
Χτίζουμε ένα πλαίσιο που θα μας βοηθούσε να ξεπεράσουμε τις κοινωνικές και οικολογικές κρίσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα. Το δικαίωμα κάθε χώρας να καθορίζει τις δικές της γεωργικές και επισιτιστικές πολιτικές και να προστατεύει και να υποστηρίζει το τοπικό της σύστημα τροφίμων μέσω μέτρων ρύθμισης της αγοράς (όπως ελάχιστες τιμές στήριξης, δημόσια αποθέματα, διαχείριση εφοδιασμού ή ελάχιστες τιμές εισόδου), ιδίως για τη σταθεροποίηση των γεωργικών τιμών έναντι του κόστους παραγωγής και την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας.
Αυτό που διασφαλίζει ότι καμία χώρα δεν αποκλείεται παρά τη θέλησή της από το διεθνές εμπόριο γεωργικών προϊόντων, τροφίμων και γεωργικών εισροών. Αυτό που εγγυάται ότι το διεθνές εμπόριο γεωργικών εισροών πρέπει να ρυθμιστεί προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των χωρών από αυτές τις εισροές και να κινηθεί προς την αγροτική αγροοικολογία. Εκεί όπου το διεθνές εμπόριο δεν υπόκειται σε γεωπολιτικές πιέσεις. Το πλαίσιο θα εξασφάλιζε την απαγόρευση του ντάμπινγκ και των εξαγωγικών επιδοτήσεων για γεωργικά και τρόφιμα.
Κάτι που θα εγγυάται ότι οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου βασίζονται στα υψηλότερα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην τροφή, το UNDROP* και το UNDRIP**, και οι κανόνες της ΔΟΕ (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) για το σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των εργαζομένων στη γεωργία, των ψαράδων, των κτηνοτρόφων, των αυτόχθονων πληθυσμών, των μεταναστών εργαζομένων και άλλων εργαζομένων στο σύστημα τροφίμων και θα υποστηρίξει τη θέσπιση προγραμμάτων μισθών διαβίωσης για εργάτες αστικών και αγροτικών περιοχών που θα αναπροσαρμόζονται στον πληθωρισμό. Πρέπει να διασφαλίσει ότι τα τρόφιμα δεν μπορούν ποτέ να χρησιμοποιηθούν ως πολεμικό όπλο σε διεθνείς συγκρούσεις.
Είναι ένα πλαίσιο που πρέπει να εγγυάται όλα αυτά και πολλά άλλα, καθιστώντας τις κοινωνίες μας πιο δίκαιες και δίκαιες. Πρέπει να γίνει η κατευθυντήρια γραμμή έναντι της οποίας αναφέρονται όλες οι υφιστάμενες και οι νέες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών. Όλες αυτές οι συμφωνίες, υφιστάμενες και νέες, που δεν συμμορφώνονται προφανώς θα αποτυγχάνουν στους πολίτες – και ως εκ τούτου πρέπει να ανασταλούν.
Η La Via Campesina καλεί όλα τα μέλη μας, τα συμμαχικά κοινωνικά κινήματα, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους φίλους μας στον ακαδημαϊκό χώρο και τους χώρους πολιτικής –συμπεριλαμβανομένων εκείνων στις κυβερνήσεις– να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια οικοδόμησης ενός πλαισίου που μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός δίκαιου συστήματος εμπορίου, που έχει τις ρίζες τους στις αρχές της επισιτιστικής κυριαρχίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Καθώς ο ΠΟΕ ξεκινά την 13η Υπουργική Συνάντησή του με την ελπίδα να σωθεί από την ασχετοσύνη, επιμένουμε όλες οι κυβερνήσεις που απογοητεύονται από τη δυσλειτουργία του να ενωθούν μαζί μας για να δημιουργήσουμε μια εναλλακτική λύση. Θα οικοδομήσουμε αυτό το πλαίσιο μέσω διαβουλεύσεων με ασθενείς και συνηγορίας με όλες τις κοινότητές μας. Αυτό το ταξίδι πρέπει να ξεκινήσει τώρα χωρίς να χάνεται χρόνος για να διασφαλιστεί η μελλοντική ασφάλεια και η απόλαυση της ζωής για την ανθρωπότητα.
* UNDROP: United Nations Declaration on the Rights of Peasants and Other People Working in Rural Areas – https://tinyurl.com/yc38kmeu
** UNDRIP: UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples – https://tinyurl.com/8ea47z37
Το άρθρο Οι Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου (ΣΕΕ) είναι αποτυχημένες εμπορικές συμφωνίες. Μια εναλλακτική είναι πλέον επείγουσα και απαραίτητη εμφανίστηκε πρώτα στο Nature Friends.
