Willy Ronis 1910-2009
1910: Γέννηση στο Παρίσι.
1926: Ο πατέρας του, συνοικιακός φωτογράφος, του κάνει δώρο μία μηχανή Kodak.
1932: Δουλεύει στο φωτογραφείο του πατέρα του ο οποίος είναι άρρωστος.
1936: Πεθαίνει ο πατέρας του. Πρώτες δημοσιεύσεις.
1949: Βγάζει τη γνωστή φωτογραφία “Nu Provencal” σ’ ένα “ερείπιο” που αγόρασε στην γραφική κωμόπολη Gordes (Vaucluse).
1954: Κυκλοφορεί το βιβλίο του “Belleville Ménilmontant”.
1981: Βραβείο Nadar για το βιβλίο του “Sur le fil du hasard – Στα ίχνη του τυχαίου”.
2005: Μεγάλη επιτυχία σημειώνει η αναδρομική του έκθεση στο Δημαρχείο Παρισίων (500.000 επισκέπτες).
2009: Πεθαίνει στο Παρίσι σε ηλικία 99 ετών.
O Willy Ronis δεν είχε στην πραγματικότητα διαλέξει να γίνει φωτογράφος. Ήθελε να γίνει μουσικός διατηρώντας σε όλη του τη ζωή άσβεστο το πάθος για τη μουσική και ιδιαίτερα για το έργο του Jean-Sebastien Bach. Όμως ο πατέρας του διατηρούσε φωτογραφείο στο Παρίσι και η υγεία του είχε κλονιστεί. Έτσι ο Willy αναγκάστηκε να τον βοηθήσει στη δουλειά του και αργότερα να τον αντικαταστήσει. Πολύ γρήγορα όμως αφήνει τον πάγκο και την πώληση χημικών εμφάνισης και χαρτιών εκτύπωσης για να ασχοληθεί με τη φωτογραφία δρόμου. Ο Willy Ronis εξελίσσεται σε καλλιτέχνη της εικόνας και στρατεύεται πολιτικά στο Γαλλικό Κομμουνιστικό κόμμα. Σύντομα θα γίνει ο προσεκτικός χρονικογράφος της λαϊκής πλευράς του Παρισιού, ανακαλύπτοντας στη γειτονιά της “Belleville Menilmontant” το ιδανικό μέρος για να ακονίσει το βλέμμα του.
Εκ προοιμίου τα καταφέρνει τέλεια στην απαθανάτιση ανώδυνων στιγμιοτύπων που θα γίνουν στο διάβα του χρόνου, έργα αναφοράς της ασπρόμαυρη ουμανιστικής φωτογραφίας. Απορρίπτοντας οποιαδήποτε εξειδίκευση, γίνεται μέλος του πρακτορείου Rapho διατηρώντας όμως μια ελεύθερη σχέση που του επιτρέπει να έχει λόγο στη διανομή των φωτογραφιών του όπως επίσης στις λεζάντες που τις συνόδευαν και στο επανακαδράρισμά τους.
Η αδιαλλαξία του αυτή θα τον οδηγήσει σε μακρά περίοδο δυσπραγίας τη δεκαετία του 1960. Έτσι το 1972, ξεχασμένος και απογοητευμένος θα εγκαταλείψει το Παρίσι και θα εγκατασταθεί στη Provence με τη γυναίκα του Anne – Marie σ’ ένα σπίτι χωρίς ανέσεις. Για να βγάλει τα προς το ζειν παραδίδει κάποια μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας. Όλοι θεωρούν ότι έχει φθάσει στο τέλος της καριέρας του.
Όμως μια νέα ζωή, πολύ διαφορετική, θ’ ανατείλει γι’ αυτόν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του “Sur le fil du hasard – Στα ίχνη του τυχαίου” από τις εκδόσεις Contrejour.
Οι φωτογραφίες του γίνονται αποδεκτές από το ευρύ κοινό που τον θεωρούν διάδοχο του Robert Doisneau και αγκαλιάζουν με θέρμη τη δουλειά του. Έτσι ξεκινάει μια φρενίτιδα έκδοσης βιβλίων του και εκθέσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Συνεχίζει να φωτογραφίζει με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Είναι ήδη 90 χρονών…
Οι δυνάμεις του αρχίζουν να τον εγκαταλείπουν κι έτσι το 2009 πεθαίνει λίγο πριν γιορτάσει τα εκατοστά του γενέθλια.
Παρίσι, 11ο διαμέρισμα, 2009
Αυτή η φωτογραφία μου θυμίζει τις επισκέψεις μου στο μικρό διαμέρισμα του Willy Ronis, στο 20ο διαμέρισμα του Παρισιού το οποίο έβλεπε κάθετα σε μια πλατεία. Λίγους μήνες μετά τον χαμό του, όχι μακριά από τη Λεωφόρο Melilmontant, έβγαλα αυτή τη φωτογραφία σε μια γειτονική πλατεία. Με την αργυρούχα μηχανή μου 6×6, ανέβηκα πάνω σ’ έναν σηματοδότη για να διατηρήσω σε ευθεία την προοπτική αντιλαμβανόμενος ότι αυτό το πέρασμα απέδιδε τέλεια ένα χειμερινό κόντρα φως. Σκέφθηκα ότι θα εκτιμούσε πολύ αυτό το τόσο ισορροπημένο κάδρο, στις λαϊκές γειτονιές του Παρισιού που τόσο αγαπούσε…
Η ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ
Η μοίρα του Willy Ronis του επιφύλαξε μία ζωή όμορφη αλλά συνάμα θλιμμένη και στενάχωρη. Επανα-ανακαλυπτόμενος σε ηλικία 70 χρονών μετά από μία μακρά περίοδο λήθης, θα γίνει διάσημος και περιζήτητος όταν πλέον οι δυνάμεις του δεν του επιτρέπουν να επωφεληθεί πλήρως των τιμών που απλόχερα του αποδίδονται. Μία μέρα μου εξομολογήθηκε την έκπληξή του: “Τώρα όλοι αγαπούν τις φωτογραφίες μου. Κι όμως είναι οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι στους οποίους τις έδειχνα πριν είκοσι χρόνια χωρίς καμία απολύτως επιτυχία …”
Μ’ ένα μείγμα ταπεινοφροσύνης και υψηλών απαιτήσεων, ο Willy Ronis έβγαζε φωτογραφίες με μεγάλο μεράκι και με απόλυτο σεβασμό σε αυτούς που συναντούσε.
Το στυλ του είναι δύσκολο να προσδιορισθεί επακριβώς γιατί η δουλειά του είναι ρευστή και ποικιλόμορφη. Παρ’ όλα αυτά μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιες διαπιστώσεις. Οι φωτογραφίες του διαθέτουν μία απόλυτα ισορροπημένη σύνθεση και αποκαλύπτουν την βαθιά του έγνοια να αναδείξει τα θέματά του με τον υπάρχοντα περιβαλλοντικό φωτισμό. Είναι εξ άλλου κατά γενική ομολογία ένας από τους μεγάλους μαιτρ του κόντρα φωτισμού.
Για μένα αντιπροσωπεύει το “καλό γούστο” το “μέτρο” και τον βαθύτατο σεβασμό σε όσους απαθανατίζει φευγαλέα με τον φακό του. Προσπάθησε να εφαρμόσει στη φωτογραφία αυτή την μουσική τέχνη της αντίστιξης που τόσο πολύ λάτρευε στον Jean-Sebastien Bach. Υποστήριζε ότι ο σεβασμός των κανόνων σύνθεσης είναι εκ των ων ουκ άνευ και ότι η καλή φωτογραφία απαρτίζεται από μια σύνθεση λογικών στοιχείων.
Από το 1996 είχα την τύχη να τον συναντώ τακτικά και να μοιράζομαι μαζί του κάποιες όμορφες στιγμές. Ανακάλυψα έναν άνθρωπο εξαιρετικά καλλιεργημένο. Με βλέμμα διαπεραστικό, με μοναδική έκφραση και αμίμητη προφορά ομολογώ ότι σήμερα μου λείπει. Ο Willy ήταν ένας θαυμάσιος ακριβολόγος. Κάθε λέξη στο στόμα του απέδιδε με ακρίβεια την έννοια της. Καμία σύγχυση και αμφισημία, καμία ευκολία, καμία οικειότητα όμως πάντα ένα ακριβέστατο λεξιλόγιο (ποτέ υπερφίαλο) και μία σύνθεση λόγου και φράσεων που μας άφηναν εμβρόντητους. Ο άνθρωπος αυτός ήξερε τι ήθελε βάζοντας πάντα την ηθική και πολιτική δέσμευση σε πρώτο πλάνο. Όποιος για παράδειγμα είχε προδώσει ή περάσει τα όρια του μη αποδεκτού έστω και για λίγο (ρατσισμός, αντισημιτισμός…) διαγράφονταν δια παντός από το καρνέ των διευθύνσεών του.
Ο Willy είχε ρεαλιστικές απόψεις για την ανθρώπινη φύση και πίστευε στις νέες γενιές. Ήταν πάντοτε έτοιμος να συγχαρεί έναν “νέο συνάδελφο” (έτσι μας αποκαλούσε …) του οποίου έβρισκε καλή μία φωτογραφία. Κατάλαβα λοιπόν γιατί οι φωτογραφίες του είχαν τόσο πολύ αντέξει στο χρόνο: γιατί ήταν η αυθεντική αντανάκλαση της πληθωρικής προσωπικότητάς του και γιατί μετέφεραν την αίσθηση μίας ακριβοδίκαιας ύπαρξης, χωρίς αποκλίσεις, χωρίς παραχωρήσεις και συμβιβασμούς.
“SUR LE FIL DU HASARD”
“Στα ίχνη του τυχαίου”, το βιβλίο που μας επέτρεψε να ανακαλύψουμε το έργο του Willy Ronis το 1981. Εκδόθηκε από τον Claude Nori και τις εκδόσεις Contrejour και εξαντλήθηκε. Όμως μπορούμε ενδεχομένως να βρούμε κάποιο αντίτυπο της αγγλικής του έκδοσης “On change’s Edge’’
Mε αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Ιnfluences με τις φωτογραφικές επιρροές που δέχτηκε, ο εδώ και πολλά χρόνια τακτικός Γάλλος συνεργάτης μας Jean Christophe Béchet, μας προτείνει ένα οδοιπορικό μέσα από τα μονοπάτια της ιστορίας της φωτογραφίας.
Ο J.C.B. σταχυολόγησε 51 ονόματα γι’ αυτή τη σύντομη ιστορία της φωτογραφίας που είναι ταυτόχρονα πρακτική και αυτοβιογραφική. Έτσι θα σας προτείνουμε ανά τακτά διαστήματα και από ένα νέο κεφάλαιο αυτού του εξαίρετου βιβλίου ακολουθώντας την χρονολογική σειρά γέννησης των φωτογράφων.
Τ.Τζίμας
