Lucien Hervé 1910-2007
1910: Γεννήθηκε στην Ουγγαρία
1929: Έρχεται στο Παρίσι
1937: Παίρνει την Γαλλική υπηκοότητα
1939: Δουλεύει ως φωτορεπόρτερ
1941: Συμμετέχει στη Γαλλική αντίσταση (Vercors) κατά των Ναζί με το ψευδώνυμο Lucien Hervé
1949: Συναντά τον Le Corbusier
2000: Του απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο Φωτογραφίας από τον Δήμο Παρισίων
2007: Πεθαίνει στο Παρίσι
Γεννημένος στην Ουγγαρία, ο Lάszlό Elkan (το πραγματικό του όνομα) αποβιβάζεται στο Παρίσι σε ηλικία 19 ετών για να αποτελέσει κι αυτός μέρος του άτυπου διεθνούς καλλιτεχνικού κινήματος που είχε επιλέξει αυτή την περίοδο την Γαλλική πρωτεύουσα για να αναπτύξει και διαδηλώσει τη δράση του. Με ιδέες φίλα προσκείμενες στο κομμουνιστικό κόμμα (εντός του οποίου ουδέποτε θα εξελιχθεί σε δοσίλογο!) παίρνει το ψευδώνυμο “Lucien Hervé” όταν λαμβάνει μέρος στην Αντίσταση, το 1940. Αθλητικός τύπος υψηλού επιπέδου, έχοντας δουλέψει αρχικά στη μόδα, ανακαλύπτει τη φωτογραφία από το 1939 για να συνοδεύσει τα άρθρα που γράφει για διάφορα περιοδικά και εκδόσεις. Αυτοτοποθετείται λοιπόν στον χώρο του “ουμανιστικού ρεπορτάζ” που είναι κυρίαρχο αυτή την περίοδο στο χώρο της φωτογραφίας. Σε κάθε περίπτωση το 1949, μία καθοριστική συνάντηση στη Μασσαλία με τον Le Corbusier, θα τον οδηγήσει να επανακαθορίσει τη ματιά του ως φωτογράφος. Έτσι αυτό που ήταν μια κλασσική ανάθεση θα μεταμορφωθεί στο διάβα του χρόνου σε δέσμευση ζωής, γιατί ο Lucien Hervé θα γίνει ο “επίσημος” φωτογράφος του διάσημου Ελβετού αρχιτέκτονα μέχρι τον θάνατό του, το 1965. Αυτή η πολύ στενή συνεργασία με τον Le Corbusier τον στρέφει στην αρχιτεκτονική φωτογραφία, ένας καλλιτεχνικός τομέας ελάχιστα γνωστός έως τότε.
Θα μεγαλουργήσει σ’ αυτό το τόσο ντελικάτο είδος δουλειάς όπου απαιτείται να διατηρήσει κανείς το δικό του, προσωπικό ύφος υπηρετώντας παράλληλα το όραμα ενός άλλου δημιουργού. Οι ασπρόμαυρες εικόνες του, τέλεια δομημένες και συνήθως αινιγματικές, θα προσδώσουν μεγάλη οπτική δυναμική στα πολλά και ποικίλα έργα του Corbusier.
Στη συνέχεια, κι άλλοι διάσημοι αρχιτέκτονες όπως ο Alvar Αulto ή ο Oscar Niemeyer, θα του αναθέσουν τη φωτογράφιση των έργων τους. Έτσι σιγά-σιγά ο Lucien Hervé θα δημιουργήσει ένα πραγματικό οπτικό αρχείο των μεγάλων αρχιτεκτονικών κινημάτων του 20ου αιώνα. Το ταλέντο του έγκειται στο γεγονός ότι κατάφερε να διαφυλάξει την προσωπικότητά του και την “ανθρωποκεντρική” ματιά του ενάντια σε όλες αυτές τις “ισχυρές” προσωπικότητες που δεν έχουν πάντοτε την καλύτερη γνώμη για τους φωτογράφους…
Ακόμη και σήμερα στο Παρίσι, η Γκαλερί Camera Obscura παρουσιάζει συχνά τα έργα του όπου ανακαλύπτουμε κάθε φορά με ευχαρίστηση τον πλούτο των πεντακάθαρων εικόνων του που είναι πρώτα απ’ όλα έργα του Hervé και μετά δοκίμια για τους μεγάλους αρχιτέκτονες.
Μασσαλία, 2014
Όταν βρισκόμαστε στη Μασσαλία, πάνω στη στέγη της Cité Radieuse που έχει πάρει το φιλικό προσωνύμιο
“La Maison du Fada”, είναι αδύνατο να μην πάει το μυαλό μας στις φωτογραφίες του Lucien Hervé. Ακόμη περισσότερο όταν φυσάει ο μαΐστρος και ο ήλιος έρχεται να διασταυρωθεί με τις σκιές. Σπάνια ένας φωτογράφος κι ένας αρχιτέκτονας συμβίωσαν τόσο πολύ στην αναζήτηση της φόρμας. Κάνοντας αυτή τη λήψη, ταυτόχρονα γραφιστική και ανθρώπινη, όπου διασκέδασα αναδεικνύοντας τις σιλουέτες ανάμεσα από τους τοίχους του μπετόν, ένιωσα ότι περπατούσα στα χνάρια του Lucien Hervé.
Η ΚΑΘΑΡΗ ΓΡΑΦΗ
Δουλεύοντας σε ασπρόμαυρο, κυρίως σε τετράγωνο φορμά και χωρίς καθόλου να διστάζει να επανακαδράρει τα αρνητικά του για να αναδείξει τη δύναμη μίας καμπύλης ή την αρμονία μίας γωνίας, ο Lucien Hervé είναι πραγματικός καλλιτέχνης του φυσικού φωτός. Γνωρίζοντας τέλεια τον χειρισμό της γεωμετρίας των σκιερών τόνων αξιοποιεί τις αντιθέσεις των διάφορων περιοχών για να δηλώνει εμφατικά το σημείο που τον εμπνέει. Όπως συμβαίνει στη ζωγραφική του 20ου αιώνα (De Stael, Mondrian…) στη Bauhaus, που ιδρύθηκε από τον αρχιτέκτονα Walter Gropius το 1919 γύρω από τους Wassily Kandinsky και Paul Klee.
Ο Hervé θα υιοθετήσει την ιδιαίτερη φιλοσοφία της εφαρμοσμένης τέχνης που συνίσταται στη δημιουργία και αποδοχή έργων τέχνης απλών και ταυτόχρονα υψηλής αισθητικής, λειτουργικών και ταυτόχρονα καινοτόμων. Μέσα από το φακό του, το τσιμέντο μετατρέπεται σε εκπληκτικά φωτογενές υλικό που αποδίδει με λεπτότητα τον πλούτο μίας γκάμας γκρί. Μακράν της απλής απεικόνισης ενός κτιρίου οι εικόνες του φλερτάρουν πότε με την αφαίρεση και πότε με το ρεπορτάζ. Οι εργάτες είναι συχνά παρόντες στα κάδρα του για να θυμίσουν ότι οι συνθέσεις του δεν είναι μόνον “καθαρές φόρμες” και ότι αυτές δεν θα υπήρχαν αν απουσίαζαν οι εργάτες. Λίγα χρόνια πριν τον θάνατό του, είχα την τύχη να περάσω ένα πρωϊνό με τον Lucien Hervé. Μου μίλησε κυρίως για μουσική, για ποίηση και για τον Μολιέρο… πριν μου δείξει την εκπληκτική του δουλειά με τις ξανακαδραρισμένες λήψεις του. Εν τέλει, αποκλεισμένος στο σπίτι του εξαιτίας της πάθησής του (σκλήρυνση κατά πλάκας), ο Lucien Hervé είχε επιλέξει να ξαναδουλέψει το έργο του και να ξαναδημιουργήσει νέες εικόνες από παλιότερες λήψεις του. Μιας και δεν μπορούσε να βγει και να φωτογραφίσει τον κόσμο, είχε βρει έναν άλλο τρόπο να παραμείνει φωτογράφος. Βλέποντάς τον κατ’ αυτόν τον τρόπο να εξορύσσει νέες ερμηνείες από τα ίδια αρνητικά, με έπεισε ότι υπάρχουν δύο ζωές για έναν καλλιτέχνη φωτογράφο! Μία όταν αποθηκεύουμε τις λήψεις και μία όταν δουλεύουμε αυτή την πρώτη ύλη. Όπως κάνει ένας γλύπτης. Με τη διάθεση πάντα της κατάληξης σε μία καθαρή και απλή φόρμα.
Lucien Hervé,
L’ Homme construit
Εκδόθηκε το 2001 από τις εκδόσεις Seuil, “Lucien Hervé, L’ Homme construit”. Πρόκειται για μία σπουδαία μονογραφία του έργου του, που επιμελήθηκε ο Olivier Beer εμπλουτισμένη με 120 φωτογραφίες.
Mε αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Ιnfluences με τις φωτογραφικές επιρροές που δέχτηκε, ο εδώ και πολλά χρόνια τακτικός Γάλλος συνεργάτης μας Jean Christophe Béchet, μας προτείνει ένα οδοιπορικό μέσα από τα μονοπάτια της ιστορίας της φωτογραφίας.
Ο J.C.B. σταχυολόγησε 51 ονόματα γι’ αυτή τη σύντομη ιστορία της φωτογραφίας που είναι ταυτόχρονα πρακτική και αυτοβιογραφική. Έτσι θα σας προτείνουμε ανά τακτά διαστήματα και από ένα νέο κεφάλαιο αυτού του εξαίρετου βιβλίου ακολουθώντας την χρονολογική σειρά γέννησης των φωτογράφων.
Τ.Τζίμας
