Μυρτώ Παπαδοπούλου – Spirits Unseen στο Μουσείο Μπενάκη

Το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας παρουσιάζει στο Μουσείο Μπενάκη την έκθεση της Μυρτούς Παπαδοπούλου «Spirits Unseen».
Η έκθεση είναι αποτέλεσμα της ερευνητικής και φωτογραφικής δραστηριότητας της Μυρτώς Παπαδοπούλου στα απομονωμένα χωριά της μειονότητας των Πομάκων στη Θράκη. Από το 2017 έως και το 2021 πραγματοποίησε ταξίδια και περιηγήσεις στην περιοχή, με σκοπό την αλληλεπίδραση με την κοινότητα των γυναικών, οι οποίες παραμένουν στον τόπο για να αναλάβουν τις υποχρεώσεις των νοικοκυριών, την ώρα που οι ζωές των ανδρών ακολουθούν διαφορετικές τροχιές λόγω της αναγκαστικής τους μετανάστευσης στα αστικά κέντρα της βόρειας Ευρώπης.

Καθώς η παραδοσιακή δομή και οι σχέσεις της κοινότητας των Πομάκων προσαρμόζονται σε αυτές τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, παρατηρείται μια δυναμική αναζήτηση και από τα δύο φύλα ζητημάτων που αφορούν τις διακρίσεις στον κόσμο της εργασίας και της εκπαίδευσης. Το έργο Spirits Unseen εστιάζει στους έμφυλους ρόλους σε μια κοινωνία, όπου τα ζευγάρια παντρεύονται σε νεαρή ηλικία και ταυτόχρονα αναζητούν τη δική τους φωνή και ταυτότητα, ανάμεσα στις σκιές της ιστορίας και τους κώδικες της παράδοσης.
Τα έργα της Παπαδοπούλου μοιάζουν να ισορροπούν στο αθέατο όριο ανάμεσα στη φωτεινή και σκοτεινή πλευρά που συνυπάρχουν σε έναν τόπο μυστηριακό. Ζώα, δένδρα, νερά, σύμβολα, άνθρωποι και χώμα, αποτελούν οργανικά υλικά για τη σύνθεση μιας συλλογικής τελετουργικής διαδικασίας. Τα στοιχεία της φύσης και οι ανθρώπινες μορφές άλλοτε αλληλεπιδρούν μέσα σε ένα φως καινούργιο και άλλοτε αναδύονται αθόρυβα σαν υπόγεια νερά, όχι ως κάτι απόκοσμο, αλλά για να φανερώσουν μυστικά και ευαισθησίες. Όλα φωτίζονται φευγαλέα ως μέρη ενός σκηνικού, υψώνουν ανάστημα σε μια στιγμή συνειδητοποίησης και εξαφανίζονται πάλι.Η φωτογράφος δημιουργεί μια αφηγηματική συνθήκη που περνά από το προσωπικό βίωμα στο παραμύθι, από το στέρεο έδαφος της παράδοσης στη ροή των νερών και των καιρών, από τον ρόλο και τη θέση των -αόρατων έως τότε- γυναικών στον εσωτερικό ρυθμό και τη δύναμη που διέπει τις αισθήσεις και τα συναισθήματά τους.
Αναπόσπαστο δομικό υλικό της έκθεσης αποτελεί μια συλλογή από αρχειακά τεκμήρια, που ξεπηδούν απροσδόκητα σε μια αδιάκοπη πορεία μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος. Αν και μοιάζουν εικόνες μακρινές, η αύρα τους βρίσκει τρόπο να επιβιώνει, ψηλαφώντας το αποτύπωμα ενός κόσμου που είναι ακόμη παρών.
Μ’ αυτόν τον τρόπο, η φωτογράφος καταθέτει ένα έργο που επαναδιαπραγματεύεται τις κυρίαρχες αφηγήσεις που προβάλλονται πάνω στις μειονοτικές κοινότητες, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει τις κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές προεκτάσεις, διερευνώντας τον απόηχό της μυθικής φύσης της πολυδιάστατης πομακικής ταυτότητας.