Συνεχίζουμε προεκλολεξιλογικά, με μια λέξη που ακούστηκε πάρα πολύ την περασμένη εβδομάδα, τα μερίσματα ή μάλλον τη φορολόγησή τους, αφού το κυβερνητικό κόμμα κατηγορεί το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ ότι, με την αύξηση της φορολογίας των εσόδων από μερίσματα τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα οδηγήσει σε φυγή επενδύσεων από τη χώρα.
Οπότε, θα λεξιλογήσουμε γι’ αυτή τη λέξη.
Μέρισμα είναι, λέει το Χρηστικό Λεξικό, ποσό που διανέμεται, συνήθ. ετησίως, από τα κέρδη ανώνυμης εταιρείας στους μετόχους της. Το μέρισμα είναι ανάλογο με τον αριθμό των μετοχών που κατέχει κάθε μέτοχος, ορίζεται δηλαδή ως ένα ποσό ανά μετοχή.
Για να δώσει μέρισμα μια εταιρεία πρέπει βέβαια να έχει κέρδη, μπορεί όμως να αποφασίσει να μην δώσει μέρισμα ή να δώσει μειωμένο, επειδή θέλει να επανεπενδύσει κάποια κέρδη της ή να κάνει μια εξαγορά.
Ο μέτοχος που παίρνει μέρισμα λέγεται μερισματούχος.
Το μέρισμα είναι λέξη ελληνικής ετυμολογίας. Στα αρχαία ελληνικά, μέρισμα σήμαινε «μέρος», είναι μια σπάνια λέξη που τη βρίσκουμε λίγες φορές σε μεταγενέστερα κείμενα, όπως στα Ορφικά. Η λέξη αναστήθηκε από τους λόγιους του 19ου αιώνα για να μεταφέρει τον γαλλικό όρο dividende (και όχι dividence όπως γράφει εκ παραδρομής το ετυμολογικό λεξικό του Μπαμπινιώτη). Η γαλλική λέξη ανάγεται στο λατινικό dividendum, γερούνδιο του ρήματος dividere, διαιρώ, διανέμω.
Επειδή το μέρισμα είναι αναστημένη λέξη, ο Κουμανούδης δεν την καταγράφει στη Συναγωγή του, αφού δεν «επλάσθη υπό των λογίων» αλλά υπήρχε και απλώς πήρε νέο νόημα. Καταγράφει όμως τους όρους «μερισματαπόδειξις» και «μερισματογραμμάτιον», με ανευρέσεις στη δεκ. του 1880, όπως και το ειρωνικό «μερισματίδιον» (μικρό, ασήμαντο μέρισμα). Τη «μερισματαπόδειξη», που μεταφέρει το γαλλ. coupon, τη χαρακτηρίζει «πηχυαία» λέξη και προβλέπει ότι ποτέ δεν πρόκειται να μπει σε πολύ κοινή ή αποκλειστική χρήση -ωστόσο, η λέξη καταγράφεται στα σημερινά λεξικά, αν και υποθέτω ότι στην πιάτσα θα τη λένε «κουπόνι».
Υπάρχει και μια μεταφορική χρήση της λέξης «μέρισμα», που μας έχει έρθει από τα αγγλικά, και σημαίνει το ποσό που απελευθερώνεται εξαιτίας μιας εξέλιξης και μπορεί να διατεθεί πλέον αλλού.
Για παράδειγμα, όταν σταμάτησε ο Ψυχρός Πόλεμος μετά την κατάρρευση των σοσιαλιστικών χωρών, ο Τζορτζ Μπους και η Θάτσερ μίλησαν για το «μέρισμα ειρήνης» (peace dividend), δηλαδή τη μείωση των αμυντικών δαπανών, που (υποτίθεται ότι) έδωσε τη δυνατότητα να αυξηθούν οι δαπάνες σε άλλους τομείς.
Πιο κοντά μας, με τη μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή μετάδοση απελευθερώνεται ένα φάσμα συχνοτήτων, που μπορεί πλέον να διατεθεί σε άλλες εφαρμογές -αυτό ονομάστηκε digital dividend στα αγγλικά και «ψηφιακό μέρισμα» στα ελληνικά.
Τα λεξικά μας αγνοούν αυτή τη μεταφορική σημασία της λ. «μέρισμα» με εξαίρεση το Χρηστικό, που καταγράφει τον σύμπλοκο όρο «ψηφιακό μέρισμα». Το Χρηστικό παίρνει κι άλλον έναν καλό βαθμό επειδή καταγράφει και το επίθετο «μερισματικός» και τη σύνθετη «μερισματαπόδοση» ή «μερισματική απόδοση».
Στην Ελλάδα η φορολογία των μερισμάτων είναι από τις πιο χαμηλές στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον πίνακα που βρήκα στην Καθημερινή.
Ο συντελεστής φορολόγησης είναι 5% και είναι ενιαίος, δηλ. ανεξάρτητα από έσοδα -σε άλλες χώρες, ο συντελεστής κλιμακώνεται ανάλογα με το ύψος των εσόδων από μερίσματα και, όπως βλέπουμε, μπορεί να φτάνει και σε πολύ υψηλά ποσοστά. Πράγματι, μόνο η Εσθονία και η Λετονία έχουν μηδενική φορολόγηση στα μερίσματα ενώ όλες οι άλλες χώρες έχουν πολύ μεγαλύτερο από τον ελληνικό. Μέχρι το 2019 ο ελληνικός συντελεστής ήταν 10%. Μειώθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Θα πει κανείς ότι τα κέρδη των εταιρειών έχουν ήδη φορολογηθεί με 22% -αλλά και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν συγκρίσιμοι φορολογικοί συντελεστές στα κέρδη μιας επιχείρησης. Το ελληνικό 22% είναι η διάμεση τιμή.
Η στάση αυτή είναι συνεπής με τη γενικότερη φιλοσοφία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Χτες άλλωστε, ο κ. Σκέρτσος, σε μια επίδειξη δημιουργικών μαθηματικών, ισχυρίστηκε ότι από μια ενδεχόμενη μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα ωφελημένοι θα ήταν οι πλουσιότεροι (ίσως επειδή τρώνε περισσότερα μακαρόνια). Πάλι καλά που δεν πρότεινε να αυξηθεί στο 50% ο ΦΠΑ ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες, αφού θα πληγούν δυσανάλογα οι πιο εύποροι.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον είναι ότι η πρόταση της αντιπολίτευσης για αύξηση του συντελεστή φορολόγησης των μερισμάτων στο 15% αφορά τα έσοδα άνω των 100.000 ευρώ -έσοδα από μερίσματα, υπενθυμίζω- ενώ για έσοδα μεταξύ 50.000 και 100.000 ο συντελεστής θα είναι 10%. Θα έλεγε κανείς ότι τέτοια ποσά αφορούν πολύ μικρό ποσοστό πολιτών.
Το γεγονός όμως είναι ότι, με τη βοήθεια βέβαια και των μέσων ενημέρωσης, η (απελθούσα) κυβέρνηση κατάφερε να πείσει αρκετό κόσμο ότι εφαρμόζει «φοροελαφρύνσεις για όλους». Κι έτσι, οι δικαιούχοι του market pass έχουν κάθε λόγο να αισιοδοξούν, αφού τα έσοδά τους από μερίσματα δεν θα φορολογηθούν.
