Ο Βαγγέλης Αλεξόπουλος στην ποιητική του συλλογή Οι ψιθυρισμοί του πένθους πάνω από την πόλη (εκδόσεις Οδός Πανός, 2022), δημιουργεί έναν κόσμο υπαρξιακής αγωνίας και άλγους, έναν κόσμο ζοφερό που μετουσιώνει τη σύγχρονη εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από υπερκατανάλωση και ατομικισμό, απουσία ηθικής, κοινωνικής μέριμνας.
Η έννοια του πένθους στην ποίηση παραπέμπει στον ρομαντισμό, όπως και το αγγελικό στοιχείο το οποίο ενυπάρχει στις συνθέσεις, ή το αίσθημα του spleen, (υπαρξιακή αγωνία, κράμα ανεκπλήρωτων πόθων και απόγνωσης), που χαρακτηρίζει τη θεματική. Η αισθητοποίηση των ιδεών ωστόσο πολλές φορές επιτυγχάνεται μέσω υπερρεαλιστικών εικόνων. Υπό την έννοια αυτή, η ποιητική του Αλεξόπουλου εγκολπώνει τρία μεγάλα και σημαντικά ρεύματα της ποίησης, τον ρομαντισμό, τον εξπρεσιονισμό (αποτύπωση κραυγής για τον χαοτικό κόσμο μας) και τον υπερρεαλισμό.
Την ποιητική του αφήγηση δομεί πάνω σε δικά του θεμέλια, αρχιτεκτονική και ύφος. Με Προοίμιο και Εισαγωγή προαναγγέλλει το θέμα. Ακολουθούν τα μέρη Οι ψιθυρισμοί του Θεού, Οι ψιθυρισμοί του ανθρώπου. Η όλη σύνθεση κλείνει με Επίλογο και Επίμετρο. Εκδιπλώνει έτσι ο Βαγγέλης Αλεξόπουλος με τρόπο θεατρικό/αφηγηματικό την εφιαλτική πραγματικότητα του σήμερα, την οποία συνδέει με την πολυμορφία του πένθους που δεν αφορά μόνον απώλεια αγαπημένων προσώπων. Ακούει τους ψιθυρισμούς των ανθρώπων πάνω από τις πόλεις, ρίχνει το βλέμμα στην υπεραναπτυγμένη τεχνολογικά κοινωνία και μέσα από την αντίθεση ανάμεσα στον Θεό και τον διάβολο, αναδεικνύει την αιώνια πάλη του καλού με το κακό. Ο φαουστικός κόσμος που αποκαλύπτει, για τον οποίο υπεύθυνος είναι ο άνθρωπος, αλυσοδεμένος στο άρμα των παθών, ηττημένος στην παρτίδα σκάκι με τον διάβολο, εκπεπτωκώς της χάριτος του Θεού, είναι δύσκολο να αλλάξει.
[…] Έξω από το παράθυρο
βλέπω αστραφτερά μάτια
Ο διάβολος κοιτάζει
κλείνω το παράθυρο
σφραγίζω την πόρτα
Τον κλειδώνω μέσα
Στήνω το σκάκι
(Σκακιστικό ποίημα, σελ. 10)
Οι κύριοι πόλοι γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η συλλογή του Βαγγέλη Αλεξόπουλου είναι η ζωή (το υπαρξιακό) και η ποίηση. Το ποιητικό υποκείμενο επικεντρώνεται στον θάνατο, αλλά και στον χρόνο που παρέρχεται. Διαλέγεται με τον Θεό, για όσα συμβαίνουν:
[…] Μέγας είσαι Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου.
(ποίημα: «Ένας ταλαίπωρος Άγγελος επισκευάζει τον φράχτη του παραδείσου», σελ. 13)
[…] Κύριε, πώς το επέτρεψες/ η σταγόνα να γίνει μαρτύριο;
(ποίημα: «Διαβάζοντας το ποίημα της Rosa Alcalá “You and the Raw Bullets”», σελ. 15)
Διαλέγεται επίσης με την ποίηση:
Θρηνώ για τους στίχους που δε γράφτηκαν
Που δεν αποτυπώθηκαν στο χαρτί.
Συνήθως φταίει η ανεμελιά του ποιητή.
Γράφει σε χαρτάκια και αυτά εξαφανίζονται.[…]
(ποίημα: «Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα», σελ. 34)
Επικρατούν τα δίπολα: διάβολος-παράδεισος, λευκό-μαύρο, ζωή-θάνατος, νύχτα-ημέρα, καλοκαίρι-χειμώνας. Η βία, η μοναξιά, η μνήμη, ο μικροαστισμός, το οικολογικό, η ανισότητα, η απώλεια του συναισθήματος, της οικειότητας, τα σκοτωμένα όνειρα. Ο ποιητικός λόγος, άμεσος και υποβλητικός, λιτός και δυναμικός, με ερωτήσεις και λέξεις καθημερινές, είναι έντονα καυστικός. Το παράλογο του κόσμου απεικονίζεται υπερρεαλιστικά, με σπάσιμο της λογικής, αφήνοντας ελεύθερο το υποσυνείδητο:
[…] Στα παράθυρα, κεφάλια σκύλων
που αγωνίζονται ν’ αναπνεύσουν καθώς τα πνίγει
H μοναξιά: (η ερωμένη του καλλιτέχνη) […]
(ποίημα: «Η εικόνα στο τζάμι της μπαλκονόπορτας», σελ. 18)
[…] Τα μάτια σου στάζουν μαύρο αλάτι
και
Λευκό είναι το χρώμα του θανάτου
(ποίημα: «Ο ναρκισσισμός είναι/ που πάντα σκοτώνει την avant garde», σελ. 21)
Ο έρωτας παρουσιάζεται ως ανακούφιση [… το σώμα που το καίει ο πυρετός ανακουφίζεται, (ποίημα: «Μετάδοση θερμότητας σε συναγωγή», σελ. 16)], ως προσμονή [… Κι όμως μ’ ένα μόνο φιλί σου/ θα μπορούσα/ να δραπετεύσω από το ποίημα, (ποίημα: «Περιμένω κάθε βράδυ να επιστρέψεις απ’/ τη δουλειά επιτέλους να ησυχάσω, να μου/ δώσεις μια να δραπετεύσω», σελ. 32)], ένα παλίμψηστο, [Ο έρωτας παλίμψηστος πάπυρος/ μα έχει χαθεί η οικειότητα», (ποίημα: «Δύο κεριά από κλειστά παράθυρα/ με τραβηγμένες κουρτίνες/ ένα κυριακάτικο βράδυ», σελ. 27).
[…] Θέλω να κρυφτώ
σε μια μήτρα αρχέγονη
υγρή
ζεστή
σκοτεινή
φιλόξενη (Επίμετρο ΙΙ, σελ.69)
Με τέσσερα επίθετα (υγρή, ζεστή, σκοτεινή, φιλόξενη), χωρίς τελεία, το ποιητικό υποκείμενο εκφράζει τον διακαή και διαρκή πόθο του για επιστροφή στον κήπο της Εδέμ, πριν –από ένα φίδι– μπει στον πειρασμό να φάει τον απαγορευμένο καρπό και απολέσει τον Παράδεισο, σ’ έναν κόσμο χωρίς τις εκτροπές της απληστίας και του απανθρωπισμού.
Η ποίηση του Βαγγέλη Αλεξόπουλου είναι βαθιά υπαρξιακή, δραματική, ανατρεπτική στην έκφραση, καταγγελτική. Το κολλάζ από ήχους της πόλης που κατασκευάζει με μαεστρία, αντανακλά το τερατώδες είδωλο του πολιτισμού μας, αλλά και την έρημο της οδύνης μας, για τον χρόνο και τον θάνατο. Στην ποίησή του, πραγματικότητα και υπερπραγματικότητα, άστυ (γη) και ουρανός, συμπλέκονται. Σπάζοντας συχνά το περίβλημα της λογικής, συνομιλώντας με τον Σαχτούρη, την αμερικανική ποίηση, την εικαστική τέχνη, δημιουργεί πίνακες της μοναξιάς και της αλλοτρίωσης. Το ποιητικό του βλέμμα θυμίζει κάδρα του Έντουαρντ Χόπερ, με φωτοσκιάσεις του Γκόγια και βάθος του Ρόθκο, έτσι καθώς κοιτάζει το υπερπέραν και διαλέγεται με τα ανθρώπινα προβλήματα.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: Anselm Kiefer. Δείτε τα περιεχόμενα του όγδοου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
