Ελένη Γουγουτσά: «La plume»

Ο αναγνώστης που θα πάρει στα χέρια του αυτό το μικρό στολίδι θα βρεθεί αντιμέτωπος με το ιδιαίτερο ύφος και τη λυρικότητα που διαπνέουν όλα τα ποιήματα της συλλογής από την πρώτη κιόλας στιγμή, από το ποίημα «Soledad». Οι λέξεις χρησιμοποιούνται σαν βέλη που εκτοξεύονται σημαδεύοντας τα πιο ευαίσθητα «αισθητήρια» του πνεύματος. Η επαναλαμβανόμενη μορφή των στροφών προσδίδει χαρακτηριστική μουσικότητα και κυρίως κάτι σαν κίνηση, που προσιδιάζει στη μεγάλη αγάπη της Ελένης Γουγουτσά, τον χορό. Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, έτσι απρόσμενα μπορεί οι λέξεις να απεκδυθούν του νοήματός τους και να γίνουν μουσικοί φθόγγοι πάνω στους οποίους πατάνε απαλά, με προσεκτικές και σχεδόν σχολαστικές κινήσεις, τα σώματα.

Οι παύσεις είναι αρκετά δυνατές (σαν χτυπήματα καμπάνας), ώστε κάθε βήμα που γίνεται για τον επόμενο στίχο να είναι δύσκολο, αλλά να καθίσταται παράλληλα και αναγκαίο για τον αναγνώστη. Τα ποιήματα είναι ως επί το πλείστον μικρά σε έκταση, λιτά, περιεκτικά, με ένταση που κλιμακώνεται από το πρώτο λεπτό. Το στιχουργικό μοτίβο είναι συνήθως σταθερό και, μετά την πρώτη γνωριμία με το ύφος της ποιήτριας, ο αναγνώστης το συνηθίζει και σχεδόν το αποζητά.

Τα συναισθήματα που αναπτύσσονται είναι ποικίλα και εξαρτώνται άμεσα από το περιεχόμενο του κάθε ποιήματος, το ζήτημα που προσεγγίζει. Η ποιήτρια καταφέρνει να ισορροπεί μεταξύ μιας σχετικά βαριάς ατμόσφαιρας, που υφαίνεται από το ίδιο το ύφος, και λυτρωτικών σημείων χάρη στην εξαίρετη χρήση των λέξεων και των νοημάτων που φέρουν. Πολλά από τα ποιήματα αφήνουν μια γλυκόπικρη γεύση, κάτι σαν το άδοξο αποτέλεσμα μιας ερωτικής περιπέτειας. Αυτό όμως δεν είναι αποθαρρυντικό. Λόγω της προαναφερόμενης ισορροπίας, δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη να τρυπώσει στον κόσμο του ποιήματος και, ανεξαρτήτως της ατμόσφαιρας, να απομυζήσει την εμπειρία της ευθυγράμμισης με το συναίσθημα της δημιουργού.

{jb_quote}Eπιχειρεί να αλαφρώσει τον άνθρωπο από το φορτίο της καθημερινής πάλης δείχνοντας προς ένα παραθυράκι διαφυγής ή και αλλαγής.{/jb_quote}

Τα περισσότερα ποιήματα μοιάζουν με ονειροπολήσεις, με περιγραφές της απεγνωσμένης προσπάθειας του ατόμου να σκιαγραφήσει νοήματα γύρω του, παραστάσεις, μορφές, να ξεφύγει από την υπαρξιακή του μοναξιά, από τον αναπόδραστο προβληματισμό αν κανείς το ακούει («Ακούς;»). Τα όνειρα είναι εκεί για τον αναγνώστη, όπως είναι και για την ποιήτρια. Είναι κάτι παραπάνω από καταφύγια. Είναι πλέον ένας κόσμος τον οποίο μπορεί κανείς να πλάσει με τα δικά του χρώματα, τη δική του πρώτη ύλη, τη δική του μουσική. Η πρώτη ύλη της Ελένης Γουγουτσά είναι μια καρδιά που χτυπά δυνατά για την τέχνη και ανοίγεται να πειραματιστεί με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτή τη φορά μετουσιώθηκε σε λέξεις, οι οποίες μπλέκονται αρμονικά σαν σε ένα απρόβλεπτο κι αιώνιο ερωτικό παιχνίδι.

Το φτερό («La plume») εκφράζει ως τίτλος στο απόλυτο τη δημιουργική προσέγγιση της ποιήτριας. Σέβεται τον εαυτό της και τον αναγνώστη, παρουσιάζει μια συλλογή η οποία είναι πλήρης και συνταιριάζει με τον τρόπο της όλο το καλλιτεχνικό της εύρος (η ύφανση των λέξεων σε κάθε ποίημα είναι τέτοια που σκορπά χρώματα αναμνήσεων στο μυαλό), αλλά τελικά δεν αποτυπώνει τίποτα άλλο από την ελαφράδα εντός φτερού, έτσι ονειρική όπως τη φαντάζεται κανείς, διαχωρισμένη από τη δυσκολία των συγκυριών ή τη δυστροπία του σύγχρονου κόσμου απέναντι στην ύπαρξη, την ανθρώπινη ψυχή και τη φύση. Η ποιήτρια επιχειρεί να αλαφρώσει τον άνθρωπο από το φορτίο της καθημερινής πάλης δείχνοντας προς ένα παραθυράκι διαφυγής ή και αλλαγής.

Μπορώ να πω, λοιπόν, ως εξαιρετικά δύσκολος και στρυφνός αναγνώστης, ότι χαίρομαι πολύ που ένα τέτοιο έργο κατάφερε να ξεφύγει από τα συρτάρια, ώστε να ξεκινήσει το ταξίδι του στο λογοτεχνικό/ποιητικό γίγνεσθαι. Κι ελπίζω αυτό το έργο να αποτελέσει μόνο την αρχή μιας όμορφης δημιουργικής πορείας.

Θα ολοκληρώσω την παρουσίαση με το τελευταίο ποίημα της συλλογής, που είναι και το αγαπημένο μου. Ίσως μπορεί να λειτουργήσει και ως οδηγός για το τι ονειρεύεται κανείς όταν διαβάζει το πόνημα της Ελένης Γουγουτσά.

Πού θα πας;
Στον εύφλεκτο ορίζοντα.

Γιατί;
Να συναντήσω τους δαίμονές μου.

Πότε φεύγεις;
Νωρίτερα από χτες.

Πού θα μείνεις;
Στην αγκαλιά του λωτού.

Πόσο θα λείψεις;
Για μια αιώνια στιγμή.

Τι θα πάρεις μαζί σου;
Τα τελευταία μου όνειρα.

Πότε θα γυρίσεις;
…