Γιολάντα Σακελλαρίου, Η Γιασμίν, ο Άχμεντ και Ιζάρ, ο μικρός τους γιος, εκδ. Μικρή Άρκτος Αθήνα 2022.
Οι εικόνες ενός κόσμου που συνεχώς αλλάζει, σαν ένα ζωντανό σώμα κόντρα στη φθορά, η μνήμη που καίει σαν πυρωμένο κάρβουνο, αποδίδοντας μέσα από ιστορίες λιτές, προσωπικές και κοινωνικές, τον καμβά μιας χαμηλόφωνης αλλά καίριας ποίησης, κυριαρχούν στο βιβλίο της Γιολάντας Σακελλαρίου Η Γιασμίν, ο Άχμεντ και Ιζάρ, ο μικρός τους γιος, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος.
Η ποιήτρια με παρατηρητικό κι οξύ βλέμμα περιγράφει μέσα από τους στίχους της έναν κόσμο πολυδιάστατο, που αναδύεται μέσα από την κούραση μιας εποχής, από ένα εύθραυστο μωσαϊκό, όπου δύσκολα βρίσκει κανείς τη θέση του. Την ίδια στιγμή όμως, ενώ το τραυματικό στοιχείο κυριαρχεί, η Σακελλαρίου επιστρέφει σε αυτό και αντλεί τη θεματική της. Αν «το τραύμα έχει πάντα μια πατρίδα, ένα χωριό, μια χώρα, ένα σπίτι», όπως έγραψε κάποτε ο Σεφέρης, η ποιήτρια εστιάζει ακριβώς στο σημείο ενός ανθρώπινου πολιτισμού, που χτίσαμε στον οδυνηρό δρόμο για την αγάπη.
Η φύση επίμονη, δυνατή, ξεπερνάει την κοσμική κλίμακα, αναδύεται παντού- συνδέοντας την σκληρή πραγματικότητα με έναν κόσμο ονείρου. «Όσο μιλούσαμε/ άνθιζε/ η αζαλέα» (06:30μμ, σελ. 13) Και παρακάτω: «Στο κεφάλι μου ανατέλλει/ η πανσέληνος/ Πάνω στο κοιμισμένο στήθος σου/ τραγουδά το νεαρό/ φαρμακωμένο αηδόνι». (Notturno, σελ 17).
Χρησιμοποιεί συχνά το προσωπικό στοιχείο σαν υλικό της ποίησής της, εμμένοντας σε λέξεις, τίμιες στο ψέμα τους, κάποτε απρόβλεπτες, που ξετυλίγονται πέρα από τις επιδιώξεις και τους κρυφούς στόχους.
«Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς/ ένα κοτσύφι λέει ο W. Stevens./ Μα ένας μόνο να το ακούς/ Η σιωπή» (Εγγύτητα, σελ 72)
Η Σακελλαρίου δημιουργεί έντονες εικόνες στην ποίησή της ενώ δίνει έμφαση στην ανθρώπινη μοίρα, τοποθετώντας την ως βάση της σύνθεσής της. Ο λόγος της, πυκνός και λιτός, κινείται ανάμεσα στο συλλογικό και στο ατομικό, κάτι που επιτυγχάνεται, καθώς η ποιήτρια χτίζει δικούς της κόσμους, ανοιχτούς σε παραλληλισμούς.
«Κι αν δεν γύρεψα απόψε/ το μπλε ψύχος να ντυθώ/ περπατώντας νύχτα/ σύρριζα στα βράχια/ όλα εκείνα/ τα παγωμένα αστέρια/ που είδα κατά καιρούς/ να πέφτουν». (Περπατώντας, σελ 19)
Ρίχνει το βλέμμα της στους προγόνους, σε μνήμες μαραζωμένες, σε συναντήσεις χαμένες, τώρα που όλα έχουν αλλάξει, καθώς η αναγκαιότητα της ζωής και της φύσης διαχωρίζονται.
«Τον βλέπω να κοιτάζει πέρα / τα Γεράνεια/ πίσω απ’ το αυτί του/ απαστράπτων ο Κορινθιακός/ κι ένα κλαρίνο/ Ιτιά μου, ιτιά λουλουδιασμένη» (Ο πατέρας, σελ. 25)
Στη συλλογή ξεχωρίζουν και κάποια πεζά ποιήματα, όπου η ποιήτρια στήνει πιο εκτεταμένες, ποιητικές αφηγήσεις μέσα σε έναν συμπαγή χώρο, που κάποτε λειτουργούν σαν πραγματώσεις μιας μεταφοράς. Εκεί η Σακελλαρίου αντικρίζει τον Μιχαήλ Θερβάντες στη Ναύπακτο, γίνεται πέτρα στο εργαστήρι ενός δημιουργού,
νιώθει το αίσθημα της ομηρίας, σαν τη μικρή Μαριάμ από τη Ναζαρέτ.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σημεία, όπου η Σακελλαρίου δίνει κοινωνικό στίγμα μέσα από ανθρώπους εξόριστους από τον τόπο τους, παιδιά που κλαίνε και τραγουδούν ανάμεσα σε τριαντάφυλλα και σκουπίδια, γυναίκες αόρατες και σκιάχτρα που καίγονται στον ζεστό ήλιο, όταν οι ανεκπλήρωτοι πόθοι φτερουγίζουν γύρω από τα κοιμισμένα τους καπέλα. Σε άλλα σημεία, οι στίχοι της θυμίζουν ιαπωνική ποίηση, με την λιτή ομορφιά και ευστοχία τους.
«Προσδοκία/ να είσαι με το μέρος/ των αλκυονίδων» (Στις λέξεις του χειμώνα, σελ. 82)
Ίσως η καθαρότητα να είναι ένας τρόπος αφύπνισης, μοιάζει να μας λέει η ποιήτρια. Όλα γύρω μας ενέχουν την οδυνηρή κατανόηση και την λιγομίλητη όψη μιας ευγένειας, κάτι βαθιά αναντικατάστατο, όπως η ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι, γράφει, είναι φτιαγμένοι από χρόνο, αστρόσκονη και λέξεις, επειδή «είμαστε μια αφήγηση του κόσμου», ακόμη κι όταν ξέρουμε πως όλα τα λόγια είναι μάταια. Γι’ αυτό ακριβώς, η γλώσσα δεν ευθυγραμμίζεται, ξεφεύγει, κινείται με μια ωστική δύναμη που μεταμορφώνει οτιδήποτε προβλέψιμο, προσδοκά την άγραφη ιδέα, αλλάζοντας τις θέσεις των πραγμάτων- γύρω μας και περισσότερο, μέσα μας.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Christopher Anderson. Δείτε τα περιεχόμενα του δέκατου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
