Γιώργος Δελιόπουλος: «Αλιρρόη»

«Η ποίηση του Γιώργου Δελιόπουλου τεχνουργείται πάνω σε ένα ιδιαίτερο ύφος και ήθος. Το στοιχείο εκείνο που τη διαφοροποιεί και τη συνέχει είναι η ιδιότητά της να συλλαμβάνει τον παλμό του σύγχρονου ανθρώπου και την αμφιθυμία της εποχής. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για μια ποίηση απολύτως σύγχρονη, μια ποίηση που ανατέμνει το παρόν, που εισδύει, μέσα από την παρατήρηση των εξωτερικών εκδηλώσεων του ανθρώπου, στον εσωτερικό του κόσμο για να διερευνήσει τις συνθήκες και τον τρόπο δόμησης και λειτουργίας του…» Το απόσπασμα αυτό απ’ το κείμενο της Ευσταθίας Δήμου, με τίτλο «Ποίηση σε δύο πράξεις», που μας εισάγει στην ποιητική συλλογή των Κώστα Θ. Ριζάκη και Γιώργου Δελιόπουλου, Κατά ανεφίκτου γλυφές, 1: Της γυναικός τριάντα παγιδεύσεις (εκδ. ΑΩ, 2021), πιστεύω πως εκφράζει την ουσία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ποίησης του Γιώργου Δελιόπουλου. Κάτι που μας επιβεβαιώνει η πρόσφατη ποιητική του συλλογή, Αλιρρόη, το μηδέν στον καθρέφτη (εκδ. ΑΩ, 2023).

Ο Δελιόπουλος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας αεικίνητος και πολυπράγμων άνθρωπος των γραμμάτων. Σύμφωνα με το εργογραφικό του, επιμελήθηκε λογοτεχνικά αφιερώματα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους, ενώ ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά. Από το 2021, συνδιευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Καρυοθραύστις (εκδ. Ρώμη) και υπεύθυνος ύλης στο λογοτεχνικό περιοδικό Σταφυλή (εκδ. Κουκκίδα). Ως φιλόλογος καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται συνεχώς πίσω από διάφορες αξιόλογες λογοτεχνικές απόπειρες των μαθητών του. Ως ποιητής, όμως, θα έλεγα πως είναι ιδιαίτερα φειδωλός σε ό,τι αφορά την έκδοση προσωπικών ποιητικών συλλογών. Η Αλιρρόη είναι μόλις η τρίτη προσωπική από το 2009, όταν πρωτοεμφανίστηκε με τη συλλογή Ο μικρός Οδυσσέας (εκδ. Ιωλκός) (σ.σ. μεσολάβησαν ακόμα μία και τρεις συνεκδόσεις με άλλους ποιητές). Ωστόσο, αυτή η μετρημένη και προσεκτική «προσωπική του έκθεση» θα έλεγα πως έχει ξεκάθαρο λόγο και επαρκή εξήγηση. Δεν βιάζεται, δεν προτρέχει. Μαζεύει ερεθίσματα, επεξεργάζεται τις σκέψεις του, ζυγίζει τις λέξεις του, σβήνει και γράφει, φαίνεται να κινείται με βασικό του κριτήριο πως όταν το ποίημα περάσει στη σελίδα ενός βιβλίου, αυτό θα πρέπει να έχει κάτι να πει. Έτσι, με το κάθε του ποίημα δείχνει πως κάνει ένα ακόμα βήμα προς τη βελτίωση και την ωριμότητα.

Αυτά ακριβώς τα στοιχεία διακρίνουμε αμέσως στην Αλιρρόη. Ο ποιητής Δελιόπουλος, διατηρώντας όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που εμπεριέχονται στο απόσπασμα της Ευσταθίας Δήμου, με το οποίο ξεκίνησα το κείμενό μου, εμφανίζεται πιο ώριμος και πιο αποφασισμένος να μιλήσει για πολλά απ’ όσα συμβαίνουν γύρω μας, να πει πώς βλέπει και πώς αξιολογεί, μέσα απ’ τη ματιά ενός σύγχρονου ποιητή, τον κόσμο μας. Το κάνει εύστοχα λειτουργώντας ως ένα πραγματικά ενεργό και συμμετοχικό άτομο αυτού του κόσμου, με τους ανάλογους κινδύνους και τις συνέπειες, και όχι ως ένας απομακρυσμένος και απόμακρος παρατηρητής μέσα από το ασφαλές καταφύγιό του. Στην Αλιρρόη «απασφαλίζει», αλλά δεν πυροβολεί στον αέρα. Στοχεύει συγκεκριμένα εστιάζοντας σε όλα εκείνα που θεωρεί πως έχουν βαρύνουσα σημασία, που επηρεάζουν και καθορίζουν τη ζωή μας σήμερα. Τεχνουργεί όχι για τη γοητεία ή τη μαγεία της τέχνης, αλλά επιδιώκοντας να μας οδηγήσει στην ουσία των πραγμάτων, όπως εκείνος την αντιλαμβάνεται και την καταγράφει.

{jb_quote}Τεχνουργεί όχι για τη γοητεία ή τη μαγεία της τέχνης, αλλά επιδιώκοντας να μας οδηγήσει στην ουσία των πραγμάτων.{/jb_quote}

Επτά ενότητες συνθέτουν την Αλιρρόη, όπου ταξινομούνται τα 35 ποιήματά της. Τιτλοφορούνται ως «Είσοδος», «Η εποχή της άρνησης», «Η εποχή της οργής», «Η εποχή του μηδενός», «Η εποχή της θλίψης», «Η εποχή στον καθρέφτη» και «Έξοδος». Είναι η είσοδος και η έξοδος της γυναίκας που ο ποιητής επιλέγει ως αφηγήτριά του στα πέντε στάδια του πένθους, όπως εκείνος προτιμά να τα ορίσει αλλά και να τα ονοματίσει, παρεκκλίνοντας κάπως, ως προς τους τίτλους, απ’ τα γνωστά στάδια της ψυχανάλυσης. Στάδια κατά τα οποία η γυναίκα-πρωταγωνίστρια πασχίζει να εξερευνήσει όλα όσα βαραίνουν τον νου και την ψυχή της, να ερμηνεύσει τα αδιέξοδα και όλα όσα την εμποδίζουν να βαδίσει, να εντοπίσει πού βρίσκονται οι ευθύνες των άλλων και μέχρι ποιο σημείο φτάνουν οι δικές της, να αξιολογήσει ό,τι έγινε μέχρι τώρα, ν’ απορρίψει όσα δεν αξίζουν και να κρατήσει μόνο εκείνα που πραγματικά μετράνε και έχουν κάποιο νόημα. Αρνείται, οργίζεται, μηδενίζει, θλίβεται, ώσπου τολμά να κοιταχτεί στον καθρέφτη. Τότε μόνο, αφού φτάσει σ’ αυτό το τελικό στάδιο, είναι ικανή πλέον να βγει απ’ το πένθος της. Έχοντας αυτοκριθεί, αυτοαξιολογηθεί και εν τέλει αυτοκαθαρθεί. Η Αλιρρόη, η γυναίκα-πρωταγωνίστρια της ποίησής του είναι ο σημερινός άνθρωπος που, περνώντας από τα στάδια της ανωριμότητας, της ευκολίας, της κατάκρισης των πάντων και της μετάθεσης ευθυνών, βρίσκει την έξοδο και την εσωτερική ισορροπία μόνο αφού αναγνωρίσει, αποδεχτεί και μιλήσει με παρρησία και για τα δικά του λάθη. Ή, αν προτιμάτε, πρωτίστως γι’ αυτά. Τότε θα μπορέσει ν’ ανοίξει βήμα προς το μέλλον, ακόμα και να πετάξει, με τα δικά του φτερά.

Φτερά στη βαλίτσα

Στα σκοτεινά που οι σκέψεις περπατούν
όσο τουλάχιστον αντέχω ασυνόδευτη
με ανοιχτές τις πόρτες θα κοιμάμαι

δεν περιμένω μήνυμα στο κινητό
ούτε και ρύθμισα το ξυπνητήρι
σηκώνομαι πριν κουραστεί ο ύπνος

ο κόσμος πάνω κάτω στον σταθμό
γιατί να στριμωχτώ με ξένα όνειρα;
αφού στα σύννεφα δεν κόβουν εισιτήριο
κι αν δεν μου κάνουν τα παπούτσια
δραπετεύω ξυπόλυτη

να μην ξεχάσω μόνο τα φτερά
τσαλακωμένα και κρατούν
το σχήμα τους ακόμη στη βαλίτσα

όπως αόρατα στα χείλη μου παυσίπονα
εφημερεύουν ποιήματα.

Διαβάζοντας αυτά τα ποιήματα του Δελιόπουλου έκρινα την ποίησή του ως πολιτική. Μια ποίηση που μιλάει για τον καιρό μας και εκφράζει, στον βαθμό που ο καθένας μας ορίζει, ό,τι προβάλλει ως ερώτημα, απορία, ανησυχία, προβληματισμός, θυμός, αγανάκτηση. Μια ποίηση που, αν και φαντάζει επίκαιρη, είναι στην ουσία διαχρονική.

Η γλώσσα των ποιημάτων λιτή, με τις λέξεις να λειτουργούν σαν σκαλοπάτια που άλλοτε οδηγούν προς τα πάνω ανεβάζοντας την ένταση και άλλοτε προς τα κάτω, λες και θέλουν να τη «σβήσουν», αφήνοντας, ωστόσο, πίσω την ηχώ τους για να εισχωρεί ξανά και ξανά στ’ αυτιά μας ενεργοποιώντας τη σκέψη μας.

Η Γλύκα Διονυσοπούλου, μια πολύ καλή, ευρηματική και πάντα ανήσυχη εικαστικός, στόλισε την ποιητική συλλογή με σχέδια εμπνευσμένα από τις λέξεις του ποιητή. Σχέδια που μιλάν από μόνα τους, αλλά και δένουν αρμονικά με το σύνολο του έργου.