Άλλο άρθρο είχα ετοιμάσει για σήμερα, αλλά η χτεσινή αιφνιδιαστική παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ είναι γεγονός μείζονος σημασίας που πρέπει να συζητηθεί στο ιστολόγιο όπως του αρμόζει, με ειδικό άρθρο.
Μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εκλογές, τη διπλή μετά τον Μάιο, ο Τσίπρας είχε αναγγείλει ότι θα θέσει τον εαυτό του στη διάθεση των μελών του κόμματος, κάτι που πολλοί σχολιαστές, όχι πάντα καλοπροαίρετοι, είχαν θεωρήσει ότι σήμαινε πως θα έβαζε θέμα ηγεσίας σε ένα έκτακτο συνέδριο στο οποίο θα ήταν και πάλι υποψήφιος και θα επανεκλεγόταν με άνεση. Όμως, όπως ξεκαθάρισε ο ίδιος χτες:
Το νέο κύμα στην κοινωνία, την τέχνη, την πολιτική, περνάει είτε με συγκρούσεις. Το πιο συνηθισμένο. Είτε επειδή κάποιοι που κατέχουν θέσεις ευθύνης κατανοούν την αναγκαιότητά του. Κι εγώ κατανοώ την ανάγκη για ένα νέο κύμα του ΣΥΡΙΖΑ. Και αποφάσισα να παραμερίσω για να περάσει.
Έχω εμπιστοσύνη στο ανθρώπινο δυναμικό του κόμματός μας. Στις αστείρευτες δυνάμεις της κοινωνίας και της Αριστεράς.
Αποφάσισα λοιπόν να προτείνω την εκλογή νέας ηγεσίας από τα μέλη του Κόμματος, όπως ορίζει το καταστατικό του. Την άμεση προσφυγή στις σχετικές διαδικασίες. Στις οποίες φυσικά δεν θα είμαι υποψήφιος. Θα είμαι όμως παρών πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά από αυτές.
Κι έτσι, χτες είχαμε αυτό που, σύμφωνα με το κλισέ, λέγεται «τέλος εποχής».
Ο Αλέξης Τσίπρας, από μικρός στην Αριστερά και στα κοινωνικά κινήματα, ανέλαβε επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ τον Φεβρουάριο του 2008, ύστερα από την αιφνιδιαστική παραίτηση του Αλέκου Αλαβάνου. Τότε δεν είχε κλείσει τα 34 χρόνια του και ήταν ο νεότερος αρχηγός κοινοβουλευτικού κόμματος στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο. Στα 15 χρόνια που πέρασαν, όλα τα άλλα κόμματα άλλαξαν επικεφαλής, και μάλιστα πολλές φορές -τώρα ήρθε και η σειρά του Αλέξη Τσίπρα.
Ασφαλώς ο Τσίπρας είχε την τύχη να βρεθεί στην κατάλληλη στιγμή στην κατάλληλη θέση, όταν χτύπησε η Ελλάδα την κρίση, αλλά πρέπει αναμφίβολα να του πιστώσουμε ότι πήρε ένα μικρό κόμμα και με τη χαρισματική του προσωπικότητα κατάφερε να εκφράσει το αίτημα των κοινωνικών κινημάτων, να πολλαπλασιάσει την εκλογική του δύναμη, να γίνει αξιωματική αντιπολίτευση και τελικά να κυβερνήσει τη χώρα. Δεν είναι κάτι εύκολο -ή μάλλον ήταν κάτι το μοναδικό σε πανευρωπαϊκή κλίμακα.
Από τους εκλεγμένους πρωθυπουργούς μετά το 1974, ο Τσίπρας ήταν ο μόνος που δεν είχε πατέρα πρωθυπουργό ή έστω πολιτικό ή δεν καταγόταν από πολιτικό τζάκι. (Ο Κώστας Σημίτης είχε πατέρα εθνοσύμβουλο, και εξ αγχιστείας συγγένεια με τον Γαρουφαλιά, ενώ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επίσης δεν καταγόταν από πολιτικό τζάκι αλλά ήταν πρώην πρωθυπουργός). Από την άποψη αυτή, σε μια Ελλάδα με αλληλοδιαδοχή Καραμανλή, Παπανδρέου και Μητσοτάκη, έδωσε ένα πολύ καλοδεχούμενο δείγμα κοινωνικής ανόδου, ότι το παιδί ενός μικροεργολάβου, ένας απλός άνθρωπος από μια οικογένεια απλών ανθρώπων, που δεν έβγαλε το Κολέγιο Αθηνών και το Γέιλ ή το Χάρβαρντ αλλά το πολυκλαδικό Αμπελοκήπων και το δημόσιο ΕΜΠ, κατάφερε να γίνει πρωθυπουργός -και ίσως γι’ αυτό συνάντησε τόση έχθρα από τους νόμιμους ιδιοκτήτες της χώρας και όσους σιτίζονται από το Πρυτανείο (όπως έγραψε φίλος στο Τουίτερ).
Και μόνο αυτό το παράδειγμα του Τσίπρα το θεωρώ τεράστια προσφορά στον τόπο, πέρα από τα οφθαλμοφανή της πρωθυπουργίας του: τις Πρέσπες και το ότι έβγαλε την Ελλάδα από τα μνημόνια κρατώντας την μέσα στην ΕΕ.
Και αυτό ισχύει πέρα από τα πολλά του λάθη -δικά του και του κόμματός του- όσο και τα ελαττώματα ή τις ανεπάρκειες που έδειξε στη δεκαπενταετία της ηγεσίας του, από τα κακά αγγλικά του (όχι χειρότερα από τον μέσο όρο, πάντως, της γενιάς του) και τα φραστικά του λάθη στα ελληνικά έως το ότι μετέτρεψε το κόμμα σε προσωποκεντρικό και αρχηγικό, περνώντας από τις κακές του εμπνεύσεις στην επιλογή συμβούλων και στη στελέχωση των ψηφοδελτίων.
(Σε επίπεδο συμβολισμών, να προσθέσουμε πως ήταν επίσης ο πρώτος/μόνος πρωθυπουργός που ορκίστηκε με πολιτικό όρκο, που έχει συνάψει σύμφωνο και όχι γάμο και που δεν φόρεσε γραβάτα).
Θα κάνω εδώ μια παρένθεση για να προσθέσω ένα εκτενές απόσπασμα από μια χτεσινή ανάρτηση του φίλου Παντελή Μπάγκου, καθηγητή Βιοπληροφορικής στο πανεπ. Θεσσαλίας:
Είμαστε στο 1995 και συμμετέχω στο συνέδριο της ΕΦΕΕ μη γνωρίζοντας ότι θα είναι και το τελευταίο της, ως εκπρόσωπος της ΔΙΑ.ΣΤΑΣΗ (με το δεύτερο όνομα ΞΥ.ΣΤΟ. -από το ξυπνήστε στόκοι-να χρησιμοποιείται μόνο για τις προβοκατόρικες αφίσες μας) μιας ανεξάρτητης και κάπως απολιτίκ φοιτητικής παράταξης του Βιολογικού Τμήματος, στην οποία όμως κυριαρχούσαν οι αριστερές ρεφορμιστικές ρεβιζιονιστικές φωνές σαν τη δική μου. Παιδί από αριστερή οικογένεια, μεγάλωσα με τον Συνασπισμό της Αριστεράς τον οποίο ακολούθησα και μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ. Πάω λοιπόν στο συνέδριο σίγουρος ότι φυσικά δεν θα ψηφίσω ΔΑΠ και ΠΑΣΠ, αλλά ούτε και ΕΑΑΚ ή ΠΚΣ (είπαμε, ήμασταν ρεφορμιστές). Εκεί, ακούω από κάποιους φίλους που ήξεραν πού βρισκόμουν πολιτικά, ότι «ένας δικός σας είναι τρομερός, τους έχει κάνει τους ΔΑΠιτες με τα κρεμμυδάκια», και εντέλει γνωρίζω έναν νεαρό από τον ΕΓΚΕΛΑΔΟ του ΕΜΠ και μετά από μια σύντομη συζήτηση, με πείθει χωρίς να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια. Στο τέλος μου δίνει και την διακήρυξη στην οποία αναγνωρίζω κάποια άλλα ιστορικά σχήματα όπως την ΑΡΕΝ του Μαθηματικού και τον ΦΑΝΤΟΜΑΣ του Φαρμακευτικού, και μου γράφει το τηλέφωνό του για μελλοντική επικοινωνία. Στις εκλογές τα ΕΡΑΣ πρέπει να είχαν βγει τότε 4η ή 5η δύναμη με κάπου 6-7%, όχι άσχημα για την εποχή που κυριαρχούσε η ΔΑΠ. Δεν θυμάμαι αν επικοινωνήσαμε ξανά, έτσι και αλλιώς η πολιτική μου καριέρα διακόπηκε λίγο αργότερα όταν πήρα πτυχίο και αποφάσισα να το ρίξω στο διάβασμα. Το όνομα το είχα ξεχάσει, αλλά το ξαναθυμήθηκα μια δεκαετία αργότερα όταν άκουσα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τοποθέτησε τον νεαρό γραμματέα της νεολαίας του ως υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων («ρε, κάπου τον ξέρω αυτόν»). Τα υπόλοιπα είναι ιστορία αλλά κάποια στιγμή πρέπει να γραφτεί με άλλους όρους.
Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ίσως ο μοναδικός πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης που δεν προερχόταν από πολιτικό τζάκι (ίσως ήταν και ο Σημίτης, αλλά ο πατέρας του ήταν περιφερειάρχης το 1944). Ήταν ο πρώτος αριστερός πρωθυπουργός και ο πρώτος και μοναδικός μέχρι στιγμής που έμοιαζε περισσότερο με κάποιον από εμάς, πήγε σε δημόσιο σχολείο, σε δημόσιο πανεπιστήμιο, δούλεψε σαν και εμάς, διασκέδαζε σαν και εμάς, είχε παρέες σαν τις δικές μας, μιλούσε, φερόταν και σκεφτόταν σαν και εμάς (τους απλούς ανθρώπους εννοώ, σε αντιδιαστολή με την ελίτ του Κολωνακίου, της Φιλοθέης και των κολεγίων). Κατά μία έννοια λοιπόν, όπως έγραψε ένας φίλος, ήταν όντως «εθνική εξαίρεση» και καλά έκανε. Ανέλαβε την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ σε μια δύσκολη εποχή και τον οδήγησε για χρόνια σε μια περιπέτεια που τον έφερε στην κυβέρνηση αυτού του τόπου. Χαρισματικός ρήτορας, από τους καλύτερους που έχουμε δει τις τελευταίες δεκαετίες, ικανός να απαντήσει σε κάθε τι σε μια ζωντανή συζήτηση (σε αντίθεση με άλλους που εκτός κειμένου λένε όλο κοτσάνες). Με όλα όσα μπορεί να πει κανείς για το 2015, την ήττα και τον συμβιβασμό, για μένα η συνολική αποτίμηση της περιόδου είναι παραπάνω από θετική. Μια τίμια και χρηστή διακυβέρνηση, έλυσε μερικά μεγάλα προβλήματα του τόπου, άφησε γεμάτα ταμεία. Την ίδια στιγμή, είχε απέναντι του όλο το κατεστημένο των ΜΜΕ, τα κανάλια, τις εφημερίδες, το διαδίκτυο. Οι οπαδοί της αστικής ευγένειας και του ορθού λόγου τον αποκαλούσαν Αλεκσι, Αλ6, Τσιπ-ρα και ένα σωρό άλλα υποτιμητικά. Οι δημοσιογράφοι όσο ήταν πρωθυπουργός τον αποκαλούσαν «ο κ. Τσίπρας» και τον διέκοπταν ακόμα και σε συνεντεύξεις (σε αντίθεση με άλλους οι οποίοι τους…υπαγορεύουν και τις ερωτήσεις, το έχει πιάσει και η κάμερα). Εφηύραν ένα σωρό φεικ νιουζ για να πλήξουν την δημόσια εικόνα του, πολλά από τα οποία έφτασαν και μέχρι τη Βουλή ενώ άλλα αναπαρήχθησαν και από τον ΓΓ του ΚΚΕ, ότι ήρθε στο ΕΜΠ με μετεγγραφή από την Βουλγαρία, ότι ο πατέρας του ήταν στέλεχος της χούντας, ότι απέκτησε με ύποπτο τρόπο «βίλα στο Σούνιο», ότι η γυναίκα του έγινε με φωτογραφική τροπολογία από δασκάλα (ή από ΕΔΙΠ, ανάλογα την εποχή) καθηγήτρια πανεπιστημίου, και πολλά ακόμα.
Αυτά λέει ο Παντελής. Εγώ πάντως ομολογώ πως αιφνιδιάστηκα από την παραίτηση του Τσίπρα. Ήμουν διχασμένος, αν έπρεπε ή όχι να γίνει, χωρίς να έχω ξεκάθαρη άποψη υπέρ της μίας ή της άλλης λύσης και, θα το πω κι αυτό, χωρίς να βλέπω ρόδινα τα πράγματα είτε έτσι είτε αλλιώς -βέβαια, το ότι έβλεπα πόσο είχαν σκυλιάσει διάφοροι στα κανάλια «μα, επιτέλους, κι άλλη ήττα, δεν θα παραιτηθεί πια;» να με έκανε να κλίνω ενστικτωδώς υπέρ της παραμονής του.
Του αναγνωρίζω θάρρος και αξιοπρέπεια, αλλά δεν ξέρω αν τώρα το μέλλον θα είναι πιο εύκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ, την Αριστερά και την υπόθεση των εργαζομένων. Μάλλον πιο δύσκολο θα είναι, αλλά δύσκολα ήταν έτσι κι αλλιώς.
Σε κάθε περίπτωση, κλείνει ένας κύκλος.
Αντίο, Αλέξη. Ή ίσως, στο επανιδείν.
