Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Η
ανθρώπινη τραγωδία
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
Διώνη Δημητριάδου «Θηρίο ή Θεός»,
εκδ. ΑΩ
«Πώς γίνεται ό,τι έχω χάσει, πάλι
μέσα μου να είναι, πάλι να το νιώθω σαν το πιο “δικό μου”, σαν μια απώλεια
κερδισμένη; Πώς να συμφιλιωθώ με την πραγματικότητα γύρω μου, πώς γίνεται να
μπω μέσα της, χωρίς υπεκφυγές και εκπτώσεις, ζώντας ταυτόχρονα τη βεβαιότητα
μιας απογοήτευσης, μιας απώλειας, μιας ήττας; Τι καθορίζει τις αντοχές μου;
Κάποτε ήθελα να είμαι ολόκληρος μέσα στον κόσμο, να βρίσκω τη θέση μου κοντά
στα πράγματα, μακάρι μέσα τους ως το μεδούλι, αν το άντεχα. Τώρα, όλο και πιο
πολύ, θέλω να απομονωθώ».
Η καινούργια νουβέλα της Διώνης
Δημητριάδου συνειρμικά μου θύμισε εκείνη τη φράση της Γιουρσενάρ «Μέσα μου η
απουσία σου διαστέλλεται» καθώς και τον άνθρωπο του «Υπογείου» του
Ντοστογιέφσκι «ότι οι άνθρωποι είναι ακόμα άνθρωποι, κι όχι πλήκτρα πιάνου». Ο
Ευγένιος, ο ήρωάς της, μετά από μια απουσία που μέσα του διαστέλλεται,
αποτραβιέται όλο και πιο πολύ από τον κόσμο, κρύβεται μέσα στα έγκατά του.
Σοφότερος αλλά απολύτως μοναχικός, στα όρια της απόγνωσης, με ολοζώντανο μέσα
του διαρκώς όλο το τραγικό της ανθρώπινης κατάστασης και τα μεγάλα ερωτηματικά
της ύπαρξης.
Κάτι που απασχολεί, εξάλλου, και
την ίδια την ποιήτρια και συγγραφέα σε όλα τα προηγούμενα έργα της: «Παλίμψηστη
του λύκου μου μορφή», «Ο Ευτυχισμένος Σίσυφος», «Ο βιωμένος χρόνος», «Λέξεις
απόκρημνες», «Δήμιου και δημιουργού 36 αγχόνες επί χάρτου», «Ο ποιητής διάγει
εσώκλειστος»…
«Ο άνθρωπος, αδύναμος και μόνος,
μπροστά στην άγνωστη δύναμη του Θεού. Να ρωτάει και σαφή απάντηση να μην
παίρνει, να νομίζει ότι κατάλαβε και στην πραγματικότητα να δοκιμάζει την τύχη
του σε μια ακόμη εκδοχή ερμηνείας του άρρητου. Παλιά και πανανθρώπινη αγωνία
για εξήγηση, σε όλες τις θρησκείες και σε όλους τους λαούς. Κοινός
παρανομαστής: σιγή!»
Με εγκιβωτισμένα δοκιμιακά
κείμενα εν εξελίξει, με τον τίτλο «Θηρίο ή Θεός- Ο χώρος ανάμεσα» ο ήρωας της
Δημητριάδου κατατρύχεται από τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτηματικά: χρησμός, τραγική
ειρωνεία, κοινοί μοίρα και αγώνες, μοίρα- Θεός- άνθρωπος, νόημα, η αλήθεια και
το βάρος της, το τίμημα, ούτε Θηρίο, ούτε Θεός, ο χώρος ανάμεσα…
Με εμμονή του τον Οιδίποδα
αγωνίζεται να καταλάβει πώς γίνεται ο άνθρωπος να σφάλει νομίζοντας ότι
υπηρετεί το δίκαιο και την αλήθεια, κάνοντας τα αδύνατα δυνατά για να μη
σφάλει….
«Ο άνθρωπος μπροστά σ’ ένα
μηχανισμό, κατασκευασμένο από τον θεό ή, ακόμα χειρότερα, προκαθορισμένο από τη
μοίρα. Μια μηχανή ικανή να τον καταστρέψει, να τον ισοπεδώσει, να τον συντρίψει
για να επιβεβαιώσει τη μια και μοναδική αλήθεια του κόσμου τούτου: τίποτε δεν
είναι απολύτως δυνατό για τον άνθρωπο, το ικανό μυαλό του δεν είναι παρά μια
κουκίδα στο τεράστιο σύμπαν, μια ψευδαίσθηση δύναμης που εύκολα εξανεμίζεται,
μόλις η ανώτερη συνείδηση κινήσει τα νήματα κατά τη δική της βούληση».
Τα μεγάλα και βασανιστικά
ερωτηματικά της ύπαρξης σε ένα δοκίμιο εν εξελίξει, εναλλάσσονται με το μονήρες
της ζωής του που εκτυλίσσεται σε ημερολογιακές σημειώσεις, σα νάναι οι μέρες
και οι νύχτες δυσβάσταχτες, καθώς και το βάρος των συναναστροφών.
Τους ελάχιστους πια που αντέχει ο
επιστήθιος φίλος του ο Γεράσιμος ο οποίος θα υπογράψει και το φινάλε.
«Τον μάγευε, όπως και τον
συγκλόνιζε, η τραγικότητα της προσωπικότητάς του (Οιδίποδας), η πάλη του με
αυτό που όλοι θεωρούσαν Μοίρα. Τα βήματά του προς την άλλη διαδρομή, αντίθετη
με το πεπρωμένο του. Και τελικά η συνάντησή του με αυτό ακριβώς που ζητούσε να
αποφύγει».
Το τραγικό του ανθρώπου που
αρχίζει με την ανταρσία του, η ελευθερία του να επιλέγει αυτός τη ζωή και την
τιμωρία του, η εξέγερση που του εξασφαλίζει ακριβώς τον ενδιάμεσο χώρο από τον
Θεό και το θηρίο, η ελευθερία του στο να μπορεί να βαδίσει και στον χαμό.
Μια σπαρακτική, άκρως υπαρξιακή
και φιλοσοφική νουβέλα που σε θέτει απολύτως απέναντι στην ανθρώπινη μοίρα,
στην απώλεια και στους άλλους. Σε μιαν εποχή που ακόμα και το συλλογικό όραμα
υπηρετείται απολύτως από ανθρώπινες μοναξιές.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο ικανό να σε
συντροφεύει σε μεγάλες και ουσιαστικές στιγμές σου. Γραμμένο σίγουρα από την
σημαντική ποιήτρια που κι εκείνη βρέθηκε «συγγραφέας εν καμίνω».
Ελένη Γκίκα
Και για την ιστορία: Η Διώνη
Δημητριάδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956. Σπούδασε Iστορία και Aρχαιολογία
στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και δίδαξε για πολλά χρόνια σε δημόσια λύκεια.
Έχει εκδώσει έντεκα βιβλία (πεζογραφίας, ποίησης, δοκιμιογραφίας και
μετάφρασης), έχει συμμετοχές σε συλλογικές εκδόσεις καθώς και πολλές
δημοσιεύσεις (πεζά και ποιήματα) σε λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά.
Επιμελείται εκδόσεις και δημοσιεύει άρθρα κριτικής λογοτεχνίας. Στο περιοδικό
Οδός Πανός επιμελείται τη στήλη «Διαβάζοντας τους ποιητές – μικρά κριτικά
σημειώματα». Μετέχει στη συντακτική επιτροπή του λογοτεχνικού περιοδικού
«Καρυοθραύστις»(εκδόσεις Ρώμη). Συνδιευθύνει μαζί με τον ποιητή Κώστα Θ. Ριζάκη
το έντυπο περιοδικό λόγου και τέχνης «Σταφυλή» (εκδόσεις Κουκκίδα). Συντονίζει
τη Λέσχη Ανάγνωσης της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Αγίας Παρασκευής και διατηρεί
στο διαδίκτυο το λογοτεχνικό ιστολόγιο «Με ανοιχτά βιβλία». Είναι μέλος του
Κύκλου Ποιητών.
