Οι Φίλοι της Φύσης συμμετέχουμε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο ETJC (European Trade Justice Coalition – Ευρωπαϊκός Συνασπισμός για τη Δικαιοσύνη στο Εμπόριο) το οποίο ασχολείται με ζητήματα διεθνών εμπορικών σχέσεων και συνεργασιών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενέργειας και οικολογίας, στο πλαίσιο της κλιματικής δικαιοσύνης και της δικαιοσύνης στο εμπόριο.
Η ΕΕ και οι περισσότερες χώρες στον κόσμο συνάπτουν μεταξύ τους εμπορικές συμφωνίες που ρυθμίζουν τις μεταξύ τους σχέσεις, όχι μόνο σε καθαρά εμπορικό επίπεδο, αλλά και σε σχέση με τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά και διαχείρισης των πλουτοπαραγωγικών πόρων της κάθε χώρας. Η ΕΕ και γενικότερα ο Δυτικός κόσμος βρίσκεται σε θέση ισχύος από τεχνολογικής πλευράς κυρίως και επιχειρεί να επιβάλλει τα συμφέροντά της σε χώρες λιγότερο ανεπτυγμένες. Και γι’ αυτό χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία με σημαντικότερο τις Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου (FTAs – Free Trade Aggreements).
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο ETJC μελετά τις FTAs και αναδεικνύει τα σημεία εκείνα που αντίκεινται στη δικαιοσύνη στο εμπόριο, καθώς και τα σημεία που η Συμφωνία λεηλατεί στην κυριολεξία τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της χώρας με την οποία η ΕΕ συνάπτει την Συμφωνία και τους χρησιμοποιεί προς όφελός της, ενώ καταργεί στην ουσία τον παραγωγικό τομέα της εν λόγω χώρας και καταπιέζει τα δικαιώματα των κατοίκων της.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο ETJC προσπαθεί με παρεμβάσεις του και με κινητοποιήσεις να ευαισθητοποιήσει το κοινό στις ευρωπαϊκές χώρες, ενώ συνασπίζεται με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών σε χώρες της ΕΕ και στις τρίτες χώρες, ενάντια σε αυτές τις πρακτικές.
Σύμφωνα με κείμενο του ETJC, η ΕΕ στοχεύει να πρασινίσει την οικονομία της και να γίνει «κλιματικά ουδέτερη» έως το 2050. Αυτό είναι θετικό κατ’ αρχήν.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό, οι χώρες της ΕΕ θα χρειαστούν πρόσβαση σε πρώτες ύλες και μέταλλα/σπάνιες γαίες (CRM – Critical Raw Materials), που χρειάζονται για να μεταμορφώσουν τις οικονομίες τους. Αυτή τη στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται πλήρως από τρίτες χώρες για τον εφοδιασμό της με τις περισσότερες πρώτες ύλες σε κρίσιμους τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η πράσινη τεχνολογία.
Στο πλαίσιο του έντονου ανταγωνισμού με την Κίνα, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, η ΕΕ έχει σκιαγραφήσει μια σειρά ενεργειών για τη μείωση του κινδύνου εφοδιασμού της σε κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά και υλικά. Η ΕΕ στοχεύει να υπογράψει περισσότερες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και να επιβάλει νέα μέσα που σχετίζονται με το εμπόριο. Οι προσπάθειές της, όταν τις δούμε προσεκτικά, μοιάζουν πολύ με μια προσπάθεια για ένα άλλο κύμα αποικιοκρατίας των πόρων.
Η πιο πρόσφατη έρευνά μας δείχνει πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιεί εμπορικές συμφωνίες για να αποκτήσει πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες για την πράσινη μετάβασή της με μια ειδική ανάλυση για τα κεφάλαια Ενέργεια και Πρώτες ύλες που περιλαμβάνονται στις FTAs με το Μεξικό, τη Χιλή, τη Νέα Ζηλανδία, την Τυνησία και την Ινδονησία.
Η ΕΕ στοχεύει να πρασινίσει την οικονομία της και να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Αλλά με ποιο κόστος;
Νέα έρευνα από το @TNInstitute (Διεθνές Κοινωνικό Δίκτυο, με το οποίο συνεργάζεται το ETJC) δείχνει ότι ο νόμος της ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες θα χρησιμεύσει μόνο στη διατήρηση εξορυκτικών μοντέλων παραγωγής που έχουν τις ρίζες τους στην εποχή της αποικιοκρατίας.
Η έρευνα με τίτλο:
The Raw Materials Rush – How the European Union is using trade agreements to secure supply of critical raw materials for its green transition – tni.org/raw-materials-rush [LINK]
υπογράφεται από μέλη του TNI (κάποια είναι και μέλη του ETJC).
Στην έρευνα αναφέρεται:
Η ανάγκη μετατροπής του καπιταλισμού που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη εκδοχή του για «χάρη της σωτηρίας της ανθρωπότητας από την κλιματική καταστροφή» χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει μεγάλες ροές δημόσιων δαπανών, εγγυήσεις πιστώσεων καθώς και άλλα κίνητρα και οφέλη για ιδιωτικές εταιρείες που θεωρούνται ως θεμελιώδεις μοχλοί της «πράσινης μετάβασης». Ωστόσο, παρά την πλαισίωση της, η γλώσσα της πράσινης μετάβασης χρησιμοποιείται επίσης για να κρύψει και να «πρασινοπλύνει» τον εντατικό μιλιταρισμό, μεταξύ άλλων στα σύνορα της Ευρώπης, με τις λεγόμενες κρίσιμες «πράσινες» πρώτες ύλες να καταλήγουν να εξυπηρετούν τις ανάγκες της αναπτυσσόμενης βιομηχανίας όπλων και ασφάλειας.
Ταυτόχρονα, ούτε η δομή του καπιταλιστικού συστήματος και οι τρόποι παραγωγής και κατανάλωσης του –οι βαθύτερες αιτίες των σημερινών πολλαπλών κρίσεων– ούτε οι αποδέκτες εκτεταμένης δημοσιονομικής στήριξης, αμφισβητούνται. Αντίθετα, οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, ιδίως η Κίνα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ επιδίδονται σε έντονο ανταγωνισμό για να αναλάβουν την ηγεσία σε αυτή τη μεταβατική διαδικασία.
Η ΕΕ εντάσσει όλες αυτές τις πολιτικές της στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού σε μια Πολιτική Στρατηγική, την Global Gateway – Παγκόσμια Πύλη με την CRMs Act. Κύριος στόχος της είναι η Κίνα και η δική της πολιτική BRI (Belt and Road Initiative), το Νέο Δρόμο του Μεταξιού, δηλαδή.
H Commission θεωρεί την Global Gateway ναυαρχίδα (flagship) της πολιτικής της, προκειμένου να κρατήσει μια κυρίαρχη θέση στον διεθνή χάρτη. Βεβαίως, η ΕΕ από την άλλη πλευρά συνάπτει εμπορικές συμφωνίες- FTAs με χώρες που έχουν υπέδαφος με ορυκτό πλούτο αυτές τις κρίσιμες γαίες και επιχειρεί να υπογράψει όσες περισσότερες τέτοιες συμφωνίες μπορεί πριν από τις ευρωεκλογές.
Το αδύναμο σημείο αυτών των πρωτοβουλιών είναι η πρόσβαση στις απαραίτητες πρωτογενείς πρώτες ύλες και μέταλλα για τη μετατροπή της βάσης ισχύος αυτών των οικονομιών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την ΕΕ, η οποία ήδη καταναλώνει το 25–33% των μετάλλων που παράγονται παγκοσμίως με μόλις το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού. Επιπλέον, για τα περισσότερα μέταλλα, η ΕΕ εξαρτάται κατά 75% και 100% από εισαγωγές, οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από την Κίνα ή από χώρες του παγκόσμιου Νότου.
Μέχρι το 2050, η παγκόσμια ζήτηση για λίθιο και γραφίτη προβλέπεται να είναι περίπου 14 και 7 φορές μεγαλύτερη από την τρέχουσα παγκόσμια προσφορά, ενώ το δυσπρόσιο και το νεοδύμιο αναμένεται να δουν αύξηση της ζήτησης περίπου 1,5 φορές.
Ο ανταγωνισμός θα είναι τεράστιος και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν μπορούν να γίνουν απάνθρωπα. Τα κοινωνικά κινήματα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος είναι σε δημιουργική εγρήγορση.
Καίτη Μυλωνά -Mail: mylonakaiti@gmail.com
Μέλος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece
Το άρθρο Καίτη Μυλωνά: The Raw Materials Rush – Πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιεί τις εμπορικές συμφωνίες για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό κρίσιμων πρώτων υλών για την πράσινη μετάβασή της εμφανίστηκε πρώτα στο Nature Friends.
