Τον τίτλο τον έχω χρησιμοποιήσει, περίπου έτσι, πριν από 10 χρόνια, αλλά ποιος θα τον θυμάται. Τουλάχιστον είναι ακριβής και διάφανος στη σημασία του.
Και ξεκινάμε με ένα διπλό μαργαριτάρι από αυτόματη μετάφραση στο Φέισμπουκ.
Πρόκειται για πίνακα του Philippe Parrot, ενός Γάλλου ζωγράφου του 19ου αιώνα, με θέμα την Κρίση του Πάριδος, όταν δηλαδή οι τρεις θεές, Ήρα, Αθηνά και Αφροδίτη, ζήτησαν από τον Πάρι να κρίνει ποια ήταν η «καλλίστη».
Στη μηχανομετάφραση από τ’ αγγλικά, το επώνυμο του ζωγράφου μεταφράζεται, αναμενόμενο ήταν ίσως, Παπαγάλος (στα γαλλικά, το αντίστοιχο του parrot είναι perroquet), ενώ το Paris επίσης μπερδεύει το μεταφραστήρι, αφού έτσι γράφεται και ο Πάρις αλλά και η πρωτεύουσα της Γαλλίας -κι έτσι, «η κρίση του Παρισιού», τίτλος αληθοφανής θα έλεγα.
Αλλά να μην πολυειρωνευόμαστε τα μηχανάκια. Καταρχάς, το ίδιο μεταφραστικό λάθος με το Le jugement de Paris το έχει κάνει και άνθρωπος μεταφραστής, εστω και τον 19ο αιώνα -και το έχει πει «Η δίκη των Παρισίων» (έχουμε γράψει σχετικά).
Κατά δεύτερο λόγο, εγώ προσωπικά χρησιμοποιώ με πολύ καλά αποτελέσματα την αυτόματη μετάφραση για να παρακολουθώ συζητήσεις στο Τουίτερ που γίνονται στα τουρκικά ή στα ουκρανικά ή σε άλλες γλώσσες που δεν ξέρω, και το αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές είναι ικανοποιητικό -και θα γίνεται όλο και πιο ικανοποιητικό όσο περνάει ο καιρός. Πρέπει να υπάρχει μάλιστα και μια εφαρμογή που σου βγάζει μεταφρασμένους υποτίτλους από συζητήσεις που γινονται (σε βίντεο κτλ) σε ξένη γλώσσα (αν ξέρετε περισσότερα, πείτε).
Ωστόσο, δεν βλάφτει να γελάμε με τα λάθη των μεταφραστηριών -πολύ περισσότερο που εκείνα θα γελάσουν τελευταία και θα μας αφήσουν χωρίς δουλειά (εγώ θα έχω βγει στη σύνταξη).
* Χτεσινό σχόλιο φίλου:
Σήμερα, στο 1ο πρόγραμμα, η δημοσιογράφος ,που θέλει να πλασάρεται ότι μιλάει καλά ελληνικά, είπε »απεργάζεται» αντί επεξεργάζεται και »εξυφαίνεται» αντί σχεδιάζεται. Παντού βλέπει συνωμοσίες…
* Μια οθονιά από το gov.gr
Ο φίλος που μου την έστειλε, αναρωτιέται:
Διαβάζω «Μπορείτε να δείτε την διαθέσιμη και ενεργή υπηρεσία που αφορά το επιλεγμένο γεγονός ζωής». Τι εννοεί ο ποιητής;
Πράγματι, τι εννοεί;
* Κι ένα πρόσφατο υπουργικό μεζεδάκι, από τουίτ της υπουργού Παιδείας.
Παρωνυχίδα είναι, και πολλοί μπερδεύονται με αυτές τις λέξεις, αλλά από υπουργό Παιδείας οι προσδοκίες είναι μεγάλες, ιδίως όταν έχει ψωμοτύρι την αριστεία.
Σε κάθε περίπτωση, το *αμοιβόμενη είναι λάθος. Γράφουμε «αμοιβή» (όπως και αμοιβάδα) αλλά «αμείβω, αμειβόμενος» -είναι το άλλο θέμα του αρχαίου ρήματος.
* Παρατηρητήριο μεταβατικοποίησης:
Από πρόσφατες δηλώσεις του Παναγιώτη Λαφαζάνη για τους υγειονομικούς που βρίσκονται σε αναστολή:
Έλεος κύριοι υποκριτές που έχετε και το θράσος να στέλνετε στα δικαστήρια με βαριές κατηγορίες του μισού ποινικού κώδικα αξιοπρεπέστατους εργαζόμενους, που διεκδικούν ειρηνικά την αξιοπρέπειά τους και τη δυνατότητά τους να προσφέρουν στον ελληνικό λαό με ασφάλεια τις υπηρεσίες τους σε ένα Υγειονομικό Σύστημα που το έχετε διαλύσει και καταρρεύσει.
Το έχουν διαλύσει ίσως το υγειονομικό σύστημα, αλλά κανονικά «έχει καταρρεύσει», δεν «το έχουν καταρρεύσει». Σημειώνω το ρήμα και συνεχίζω την παρατήρηση.
* Στα σόσιαλ εμφανίστηκε πολύ αυτή η φωτογραφία του νεαρού που μας καλεί να μετανήσουμε, που πρέπει να είναι παρμένη στην πλατεία στο Μοναστηράκι.
Παραθέτει διάφορες αμαρτίες για τις οποίες θα πρέπει να μετανοήσουμε, αλλά τι είναι, ρε παιδιά, τα «αθλητικά παξιμάδια» και γιατί είναι αμαρτία;
* Φίλος θίγει ένα ζήτημα ορολογίας και όχι μόνο, που δεν είναι καθόλου αστείο ή ανάλαφρο. Μου γράφει:
Ανάμεσα στα πολλά και ωραία που έρχονται τελευταία στην επιφάνεια για την Uber, βλέπουμε στις ΗΠΑ και «καταγγελίες γυναικών επιβατών» που «απήχθησαν, κακοποιήθηκαν σεξουαλικά, βιάστηκαν, φυλακίστηκαν, καταδιώχθηκαν, παρενοχλήθηκαν ή με άλλο τρόπο δέχθηκαν επίθεση από οδηγούς της Uber». Η Uber απάντησε πως:
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από την ασφάλεια, για αυτό η Uber έχει δημιουργήσει νέα χαρακτηριστικά ασφαλείας, έχει θεσπίσει πολιτικές με επίκεντρο τους επιζώντες και είναι πιο διαφανής σε ό,τι αφορά σε σοβαρά συμβάντα».
Αυτό το «έχει θεσπίσει πολιτικές με επίκεντρο τους επιζώντες» δεν νομίζω ότι στέκει. Βέβαια, η αρχική είδηση φαίνεται να λέει κάτι παρόμοιο:
There is nothing more important than safety, which is why Uber has built new safety features, established survivor-centric policies, and been more transparent about serious incidents.
και αναρωτιέμαι αν το πρόβλημα είναι όντως στη μετάφραση ή και στην είδηση όπως μεταδόθηκε διεθνώς.
Αυτά λέει ο φίλος μου. Το πρόβλημα είναι ο όρος survivor. Πέρα από το ριαλιτοπαίχνιδο με τον ίδιο τίτλο, παλιότερα τον χρησιμοποιούσαμε για όσους επέζησαν από πολύνεκρα δυστυχήματα, ναυάγια κτλ. ή φυσικές καταστροφές ή από τα στρατόπεδα των Ναζί.
Στη φεμινιστική ορολογία, ο όρος χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια για τις γυναίκες που έχουν υποστεί βιασμό ή γενικότερα έμφυλη βία. Γιατί όχι «victims/θύματα»; Δεν ξέρω -ίσως επειδή το θύμα έχει αρνητική χροιά, ίσως για να δηλωθεί ο αγώνας που χρειάζεται το θύμα για να ξεπεράσει τις συνέπειες. Κι αν φαίνεται υπερβολή να χρησιμοποιείται ο όρος survivor ακόμα και για λεκτική παρενόχληση, ισως σκόπιμα ο όρος επιλέχτηκε για να θυμίζει ότι ακόμα και η παρενόχληση μπορει να οδηγήσει (και έχει οδηγήσει) σε απειλή κατά της ζωής γυναικών.
Βλέπω σε φεμινιστικές ελληνικές σελίδες να χρησιμοποιείται ο όρος «επιζώσα» (επιζώσα και προσφύγισσα) για γυναίκες που έχουν υποστεί βιασμό και άλλες μορφές έμφυλης βίας, όπως και ο όρος «επιβιώσασα (έμφυλης βίας)»
Αφού στην προκειμένη περίπτωση η Uber απάντησε σε αγωγή που κατέθεσαν 550 γυναίκες, θα έπρεπε θαρρώ το survivor-centric να αποδοθεί «με επίκεντρο τις επιζώσες». Αλλά και το «καταγγελίες γυναικών επιβατών» μου φαίνεται άγαρμπο -«καταγγελίες από επιβάτισσες/ επιβατισσών» (το ΛΚΝ για το θηλυκό του επιβάτης δίνει τρεις τύπους: επιβάτισσα, επιβάτρια, επιβάτιδα, το ίδιο και ο Μπαμπινιώτης).
* Κι άλλο ένα μεταφραστικό, αλλά αυτή τη φορά σε ετικέτα από αποσκευές.
Πολύγλωσση ετικέτα, με προειδοποίηση για τη χρήση.
Δεν ξέρω αν η μετάφραση έγινε από άνθρωπο ή από μηχανάκι αν και συνήθως αυτές οι ετικέτες μεταφράζονται από άνθρωπο, όχι κατ’ ανάγκη μεταφραστή.
Δεν ξέρω όλες τις γλώσσες της ετικέτας, βέβαια, κάθε άλλο. Αλλά, από όσες ξέρω, μόνο στα ελληνικά έχουν τόσα λάθη, από παρωνυχίδες (να φυλάσσεσαι) έως το ακατανόητο «εμπλοκή κινδύνου», που «αποδίδει» κατά λέξη το entanglement hazard.
Θα μου πείτε αν έγραφε «κίνδυνος εμπλοκής» θα ήταν εντάξει; Ε, καλύτερο θα ήταν. Δεν ξέρω πώς θα το απέδιδα αυτό, είναι δύσκολο στη γλώσσα μας να περιγράψουμε συνοπτικά κάτι απλό, όπως να μπερδευτείς με το λουρί της βαλίτσας. Πάντως νομίζω ότι άλλο είναι το αγγλικό entanglement (εμπλοκή, μπλέξιμο, μπέρδεμα) και άλλο το γαλλικό étranglement (στραγγαλισμός). Πολύ επικίνδυνη αυτή η βαλίτσα, τελικά!
* Kαι ένα μεζεδάκι από τα Χανιά, γεωγραφικό ας πούμε.
Πρόσφατη είδηση: Χανιά: Στο νοσοκομείο Γερμανίδα τουρίστρια που τραυματίστηκε στο φαράγγι της Ίμβρου
Ο φίλος που το στέλνει μένει χρόνια στα Χανιά και μου λέει: «Συχνά πάμε εκδρομές στα νότια του νομού περνώντας από το ορεινό χωριό Ίμπρος όπου μάλιστα μας αρέσει να κάνουμε στάση και να τρώμε πραγματικά μεζεδάκια (τα συνιστώ ιδιαίτερα αν σε φέρει ο δρόμος σου). Το χωριό το ξέρουμε με το όνομα «Ίμπρος» και όχι «Ίμβρος». Το ίδιο γράφει και η πινακίδα που υπάρχει στην είσοδο του χωριού, όπου μάλιστα θα δεις και την αγγλική μεταγραφή ως Impros:
Επίσης βλέπουμε και το γραφείο της (τέως) Κοινότητας Ίμπρου.
ενώ και το Google Maps το αναφέρει ως Ίμπρος.
Από την άλλη μεριά, αν γκουγκλάρουμε «φαράγγι της Ίμβρου» βρίσκουμε 21.600 αποτελέσματα, ενώ το «φαράγγι της Ίμπρου» δίνει μόνο 3.360. Επίσης ο ορθογραφικός έλεγχος μου βγάζει το «Ίμπρος» λάθος.
Η ταμπέλα που υπάρχει στην είσοδο του φαραγγιού δεν μας βοηθάει, καθότι είναι μόνο στα Αγγλικά: “ENTRANCE TO IMBROS GORGE” (προσοχή: Imbros στο φαράγγι και όχι Impros που διαβάσαμε στην πινακίδα μπαίνοντας στο χωριό)
αλλά η ταμπέλα στην επόμενη Ταβέρνα αποκαθιστά την κατάσταση στα μάτια των ξένων: “Impros village”
Αν έπινα τσικουδιά, θα πήγαινα να βάλω μία, καταλήγει ο φίλος μου. Καλή ιδέα, αν και κάνει πολλή ζέστη.
* Σε μια άκρως συντηρητική επιφυλλίδα περί αμβλώσεων που δημοσιεύτηκε στα Νέα, ο αρθρογράφος ξεκινάει με καραμπινάτο φέικ νιουζ:
«Ως είναι γνωστόν, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε ότι η άμβλωση είναι παράνομη». Όχι. Αυτό που αποφάσισε το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ είναι ότι οι πολιτείες μπορούν να θεσπίζουν νόμους που να θέτουν σοβαρούς περιορισμούς στην άμβλωση, ότι δεν υπάρχει συνταγματική προστασία της άμβλωσης.
Ίσως δεν το διατυπώνω πολύ καλά, διότι εγώ δεν είμαι νομικός. Ο αρθρογράφος όμως, ο κ. Λουκάς Λυμπερόπουλος είναι επίτιμος αρεοπαγίτης, κι αυτό είναι το χειρότερο, ότι ένας κορυφαίος δικαστικός έστω και συνταξιούχος (αν κατάλαβα καλά) συλλαμβάνεται να αγνοεί στοιχειώδη πράγματα ή να τα διαστρεβλώνει.
Το Δ.Ν. στον τίτλο του κ. αρεοπαγίτη δεν ξέρω τι σημαίνει. Ίσως «Δεν Νομίζω» αλλά μάλλον «Διδάκτωρ Νομικής».
* Τίτλος σε άρθρο για το τένις: Κύργιος τα έβαλε με θεατή.
Τι φαντάζεται κανείς όταν διαβάζει τον τίτλο; Με το χέρι στην καρδιά, θα παραδεχτείτε ότι σκέφτεστε έναν άντρα θεατή, εκτός αν ξέρετε το επεισόδιο.
Όμως, το Γουίμπλεντον ο Κύργιος ενοχλήθηκε από μια γυναίκα στις κερκίδες, που του φώναζε ή του μιλούσε. Επειδή ο συντάκτης του τίτλου δεν ήθελε (ή δεν σκέφτηκε) να χρησιμοποιήσει τον (εντελώς απαραίτητο εδώ) έμφυλο τύπο, θεάτρια (για τον οποίο γράφαμε πρόσφατα!), αναγκάστηκε να δηλώσει έμμεσα το φύλο:
Wimbledon, ο Κύργιος τα έβαλε με θεατή: «Μου μιλάει την ώρα του αγώνα, αυτή που μοιάζει σαν να έχει πιει 700 ποτά»
* Και κλείνω με ένα (ακόμα!) μαργαριτάρι από τον Εκατομμυριούχο.
Στην ερώτηση που βλέπετε, οι υπεύθυνοι που συντάσσουν τις ερωτήσεις έκαναν (μια ακόμα) γκάφα. Τον Ρόναλντ Ρίγκαν τον έκαναν Ντόναλντ Ρίγκαν, ίσως επηρεασμένοι από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Το αστείο είναι ότι υπήρχε Ντόναλντ Ρίγκαν, που ήταν Υπουργός Οικονομίας επί προεδρίας Ρόναλντ Ρίγκαν!
Δεν είχαν συγγενική σχέση, άλλωστε τα επώνυμά τους γράφονται και προφέρονται διαφορετικά στα αγγλικά (Regan/Reagan). Πάντως κι άλλοι πρέπει να τους μπερδεύουν, αφού στην σελίδα του Ντόναλντ Ρίγκαν στην Wikipedia γράφει στην αρχή: Not to be confused with Ronald Reagan.
Βέβαια, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι τυπικά δεν είναι λάθος, αφού στις τρεις λάθος επιλογές δεν είναι απαραίτητο να βάλουν ονόματα πρώην προέδρων, όμως προφανώς δεν ήταν αυτός ο σκοπός τους.
Αυτά για σήμερα -καλό σαββατοκύριακο, μακριά από καύσωνα, μοβ μέδουσες, την παραλλαγή Κένταυρου…. τέλος πάντων, από κάθε κακό!
