Θα θυμάστε ότι παλιότερα, πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, όλοι οι ανησυχούντες για την παρακμή της γλώσσας δεν παρέλειπαν να αναφέρουν, ανάμεσα στις απειλές για τη γλώσσα μας, και τη χρήση των γκρίκλις. Είχαμε κι εδώ συζητήσει κάμποσες φορές για το φλέγον αυτό θέμα και ενδεικτικό του ενδιαφέροντος είναι ότι το άρθρο μας του 2011 έχει φτάσει τα 567 σχόλια.
Ωστόσο, εδώ και κάμποσο καιρό έχουν λιγοστέψει τα άρθρα για το «μεγάλο πρόβλημα» των γκρίκλις -εγώ τουλάχιστον δεν θυμάμαι κανένα τα τελευταία 4-5 χρόνια.
Αυτό το συνειδητοποίησα προχτές, όταν ένας καλός φίλος, που είναι εκπαιδευτικός σε λύκειο, μου έστειλε ένα σύντομο καινούργιο άρθρο από το πολύ καλό ιστολόγιο I love linguistics, που το έχει η Kakia_ps, που αν δεν κάνω λάθος είναι μάχιμη φιλόλογος. Θα το παραθέσω λοιπόν και μετά θα γράψω δυο τρία πράγματα, αν και θα περιμένω κυρίως δικά σας σχόλια.
ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΤΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ;
Κάθε φορά στην έναρξη της σχολικής χρονιάς έχω το προνόμιο -συγκριτικά με τ@ς συναδέλφ@ς των άλλων ειδικοτήτων- να ξεστραβώνομαι σε σχέση με τις νέες τάσεις στη γλώσσα των νέων και να γίνομαι -γλωσσικά τουλάχιστον- η θεία που κάθεται με τη νεολαία! Η πρώτη ενότητα στην Α’ Λυκείου με τίτλο «Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες» μας επιτρέπει να ασχοληθούμε ποικιλοτρόπως με τη γλώσσα αυτή και να μοιραστούν τα παιδιά μαζί μου ολοφρέσκα δείγματά της, τόσο φρέσκα που συχνά δεν είναι κατανοητά ούτε από τα παιδιά της Γ’ Λυκείου! Το χάσμα οφείλεται, νομίζω, κυρίως στα διαφορετικά social που χρησιμοποιούν. Φέτος τα νέα δείγματα γλώσσας είναι τα «αραού + τόπος» (=αράζω), «τσαγάκι» (=κουτσομπολιό, κατά το «spill the tea»), «ντελούλου» (=παρανοϊκ@), «έπαθα τσότσο» (=κόλλησα, εντυπωσιάστηκα).
Τη φετινή χρονιά συντελέστηκε όμως μία τεράστια αλλαγή: Το μικρό δείγμα των παιδιών του φροντιστηρίου -αυτών που λένε «τσότσο» και συνεννοούνται μια χαρά- δυσκολευόταν να διαβάσει greeklish! Τους δόθηκε ένα σύντομο πραγματικό κείμενο και για λίγα λεπτά τα παιδιά δεν μπορούσαν να καταλάβουν το περιεχόμενο του. Αρχικά απέδωσα την αδυναμία τους στο γεγονός ότι το διάβαζαν τυπωμένο στο χαρτί κι όχι στην οθόνη, ωστόσο σύντομα συνειδητοποίησα πως έκανα λάθος. Τα παιδιά δεν μπορούσαν να διαβάσουν, γιατί δεν τα χρησιμοποιούν πια. Προτιμούν τα ηχητικά μηνύματα!
Τα greeklish που γεννήθηκαν με την έκρηξη της τεχνολογίας των υπολογιστών, σήμερα πεθαίνουν με υπαιτιότητα της τεχνολογίας των smartphones και των πλατφορμών σύγχρονης επικοινωνίας. Όλες οι αντιεπιστημονικές καμπάνιες εναντίον των greeklish, οι υστερικές φωνές, οι τεχνοφοβικές υπερβολές, η προγονοπληξία και η καταστροφολογία δεν έφεραν το αποτέλεσμα που φέρνουν η τεχνολογία και οι ανάγκες των χρηστών. Τελικά καμιά γλώσσα και πολιτισμός δεν αλλοιώθηκαν, κανένα παιδί δεν ξέχασε τα ελληνικά του, καμία ξένη δύναμη δεν μας υποδούλωσε. Αυτό που γίνεται (καθώς πρόκειται για μια διαδικασία σε εξέλιξη) είναι ότι ο προφορικός νικάει τον γραπτό -έστω σε greeklish- όταν απαιτείται αμεσότητα, οικειότητα και ταχύτητα.
Η φιλόλογος λοιπόν διαπιστώνει ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να διαβάσουν κείμενο σε γκρίκλις, προφανώς διότι δεν τα χρησιμοποιούν πια. Και δεν τα χρησιμοποιούν διότι για εκείνες τις ανάγκες επικοινωνίας που τα χρησιμοποιούσαν τώρα έχουν μια καλύτερη λύση, τα φωνητικά μηνύματα -ενώ για τις υπόλοιπες ανάγκες επικοινωνίας, τις πιο επίσημες, προφανώς χρησιμοποιούν το ελληνικό αλφάβητο.
Ήταν δηλαδή τα greeklish μια λύση ανάγκης, που την υπαγόρευαν οι τεχνολογικοί περιορισμοί πριν από 20-30 χρόνια, δηλαδή η έλλειψη ενιαίου προτύπου για τις ελληνικές γραμματοσειρές ή/και προγραμμάτων που να τις δέχονται και που διατηρήθηκαν για την πρόχειρη και γρήγορη, οιονεί προφορική επικοινωνία, ακόμα και όταν οι περιορισμοί αυτοί έπαψαν να υπάρχουν, επειδή εξακολουθούσαν να προσφέρουν το πλεονέκτημα της ταχύτητας -ίσως και την απαλλαγή από τη ρετσινιά του ανορθόγραφου.
Ήρθε όμως η τεχνολογία να προσφέρει λύσεις που κάνουν ακόμα πιο γρήγορη και εύκολη αυτού του είδους την επικοινωνία. Αφενός τα φωνητικά μηνύματα, αφετέρου η λειτουργία της αυτόματης συμπλήρωσης που υπάρχει στα σμαρτόφωνα.
Στη συζήτηση που έκανα με τον φίλο μου, που όπως είπα διδάσκει σε λύκειο κι έτσι έχει τη δυνατότητα (τι προνόμιο!) της άμεσης καθημερινής επαφής με τα παιδιά, μου είπε ότι παρακολουθεί τους μαθητές του την ώρα που πληκτρολογούν στο κινητό τους, με δαιμονιώδη πραγματικά ταχύτητα χρησιμοποιώντας τους δυο αντίχειρες. Κατά τους υπολογισμούς του φίλου μου, τα παιδιά αφιερώνουν ένα 10-15% του χρόνου πληκτρολόγησης στο να διαλέγουν κάποια από τις προτεινόμενες επιλογές αυτόματης συμπλήρωσης ή να τη διορθώνουν.
Και βέβαια, η ευκολία της αυτόματης συμπλήρωσης δεν ισχύει για τα γκρίκλις, ενώ εν μέρει λύνει και το πρόβλημα της ανορθογραφίας. Διότι αν πας να γράψεις χρησ… θα σου βγάλει το «χρήσιμο» και το «χρησιμοποιώ» για να διαλέξεις, αν όμως γράψεις xris δεν θα σου βγάλει τίποτα.
Κι έτσι, μάλλον θα εκλείψουν σιγά σιγά τα γκρίκλις και, όπως λέει και η Κάκια, να ζήσουμε να τα θυμόμαστε. Και η «αιωνίως θνήσκουσα» γλώσσα μας θα γλιτώσει από μιαν ακόμα θανάσιμη απειλή!
Παρεμπιπτόντως, και κλείνω με αυτό, στο άρθρο γίνεται λόγος για τη φετινή σοδειά αργκοτικών εκφράσεων και αναφέρονται τέσσερα παραδείγματα. Από αυτά, το ντελούλου το συνάντησα πρόσβατα σε κάποιο σχόλιο στο Τουίτερ, χωρίς να το πολυκαταλάβω. Όσο για το τσαγάκι = κουτσομπολιό, θυμάμαι ότι πριν από καμιά σαρανταριά χρόνια λεγόταν το «τσάγια» ως αποχαιρετισμός -από το «τσάο».
Στα σχόλιά σας λοιπόν περιμένω να μου πείτε αν συμμερίζεστε την άποψη της συντάκτριας (και τη δική μου) ότι τα γκρίκλις χρησιμοποιούνται λιγότερο -και, επικουρικά, αν έχετε ακούσει τις αργκοτικές εκφράσεις που αναφέρθηκαν.
